1. Biologiya o‘qitish uslubiyatining asosiy maqsadi va vazifalari nimalardan iborat?

 
 

---

36. Jo’ra Yo’ldoshevning Yangi maktablardagi tizimning 
ruvojlanishidagi ro’li. 
Taniqli olim Jora Yoldoshev ozining Talim istiqloli yolida nomli 
kitobida Shakuriy ishlari haqida shunday fikr bildiradi A.Shakuriy 
oqish, oqitish uslubidagi yangilikning ahamiyati shundaki, 
birinchidan u osha davrda mavjud bolgan eski oqitish usullarini 
qollamaydi. Ikkinchidan maktabda kichik yoshdagi ogil va qiz 
bolalarni birga oqitish uslubini joriy qildi. Uchinchidan, 
bolalarning ona tilisida oqitishga qatiy rioya qildi, chet tillarni 
organishga davat etdi. Tortinchidan, yangi usul maktablari 
uchun juda sodda, tushunarli tilda darsliklar tuzib, ularni nashr 
etdi. Beshinchidan oz maktablariga mehnat va musiqa 
darsliklarini kiritdi. U oz oquvchilarini qishloq xojaligi va 
bogdorchilikka oid ishlar bilan tanishtirdi. Bu mashgulotlar 
uchun maktab dasturidan alohida soatlar ajratdi. Bu sozlar 
Shakuriyning pedagogik faoliyatiga berilgan eng qisqa, ayni 
paytda batafsil tarifdir. 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

37. Abdulla Avloniy hayot uo’li va faoliyati. 
A.Avloniy Usuli jadid maktablari uchun tort qismdan iborat 
Adabiyot yoxud milliy sherlar, Birinchi muallim, Turkiy guliston 
yoxud axloq, Ikkinchi muallim, Maktab gulistoni kabi darslik va 
oqish kitoblari yaratdi. Bu asarlarida dunyo xalqlari asarlarini 
uluglab, oz xalqini dunyoviy ilmlarni egallashga, madaniyatli va 
marifatli bolishga chaqiradi.
A.Avloniyning pedagogikaga oid asarlari ichida Turkiy guliston 
yoxud axloq asari XX asr boshlaridagi pedagogik fikrlash 
taraqqiyotini organish sohasida katta ahamiyatga egadir. Bu 
asar axloqiy, talimiy, tarbiyaviy asardir. Ozbek pedagogikasi 
tarixida A.Avloniy birinchi marta pedagogikaga tarif berib, 
Pedagogika bola tarbiyasining fani demakdir deydi. A.Avloniy 
bola tarbiyasini nisbiy ravishda quyidagi tort bolimga ajratadi: 
Tarbiyaning zamoni. 
Badan tarbiyasi. 
Fikr tarbiyasi. 
Axloq tarbiyasi. 
A. Avloniy tarbiya doirasini keng manoda tushunadi. Uni birgina 
axloq bilan chegaralab qoymaydi. U birinchi navbatda bolaning 
sogligi haqida gamxorlik qilish lozimligini uqtiradi. 
A.Avloniyning fikricha, soglom fikr, yaxshi axloq, ilm-marifatga 
ega bolish uchun badanni tarbiya qilish zarur. Badanning 
salomat va quvvatli bolmogi insonga eng kerakli narsadir. 

---

Chunki oqimoq, oqitmoq, organmoq va orgatmoq uchun 
insonga kuchli, kasalsiz organizm lozimdir. 
Bolalarda fikrlash qobiliyatini ostirish va bu tarbiya bilan 
muntazam shugullanishi benihoyat zarur va muqaddas bir 
vazifa. Binobarin, u muallimlarning Diqqatlariga suyangan, 
vijdonlariga yuklangan muqaddas bir vazifadir... Negaki fikrning 
quvvati, ziynati, kengligi, muallimning tarbiyasiga bogliqdir. 
A.Avloniy ilmning jamiyat taraqqiyotidagi rolini tushunardi. 
Shuning uchun yoshlarni ilm sirlarini bilishga, ayniqsa tabiiy 
fanlarni bilishga chaqiradi. Chunki bu fanlar tabiatda bolgan 
hodisalarning mohiyatini yechishga imkon beradi.
Yoshlarni kitob mutolaa qilishga chaqiradi. Uning fikricha, ilm 
agar jamiyat manfaatiga xizmat qilmasa, xalq farovonligi yolida 
qollanmasa, u olikdir. A.Avloniy oz ilmini amalda qollay oladigan 
kishilarga yuksak baho beradi, ularni dono insonlar, deb biladi. 

---