1-bob. Kimyo fanidan laboratoriya va amaliy ishlarni olib borishda talabalar bilimlarini shakllantirish muammosining nazariy asoslari

Zamonaviy maktab o'qituvchisi modelining funktsional komponentlari:
1. Gnostik (kognitiv) funktsiya:
* o'qitilayotgan "kimyo" fanining mazmunini osongina boshqarish qobiliyati (asosiy, muhim narsani ta'kidlash; maktab o'quvchilari uchun muammoli mavzularni ko'rish; qiyinchiliklarni oldindan bilish va hk).;
* talabalar tomonidan o'quv materialini o'zlashtirishning individual psixologik xususiyatlarini hisobga olish qobiliyati;
* kognitiv va umumiy psixologik rejalarda talabalarning rivojlanish jarayonlarini tashxislash qobiliyati.
2. Strukturaviy funktsiya⁷:
* pedagogik jarayonning maqsad va vazifalarini shakllantirish qobiliyati;
* darslarda va darsdan tashqari ishlarda kimyo bo'yicha pedagogik faoliyat tizimlarini rejalashtirish qobiliyati;
* rejani amalga oshirishning mazmuni, shakllari va usullarini tanlash qobiliyati.
3. Kommunikativ funktsiya:
* kimyo fanidan o'quv materiallarini uzatish, idrok etish va o'zlashtirishning psixologik qonunlaridan foydalanish qobiliyati;
* o'quvchilar tomonidan uning mazmuni va xarakterini hisobga olgan holda idrok etish uchun ma'lumotni maqbul tarzda taqdim etish qobiliyati;
* aloqa maydonini tashkil qilish qobiliyati;⁸
* axborot taqdim etish shakllarini tartibga solish qobiliyati (texnik o'quv vositalaridan, jadvallardan, sxemalardan va boshqalardan foydalanish);
* axborotga hissiy-qiymat munosabatini shakllantirish qobiliyati;
* muloqot rejimida ishlash qobiliyati;
* aloqa jarayonlarini rag'batlantirish qobiliyati;
* ekspressiv aloqa vositalaridan foydalanish qobiliyati (og'zaki va og'zaki bo'lmagan).
4. Tashkiliy funktsiya:
* kimyo darsida talabalarning ishini tashkil qilish qobiliyati;
* ba'zi funktsiyalarni talabalarga topshirish qobiliyati;
* sinfda funktsiyalar va majburiyatlarni taqsimlash qobiliyati;
* o'quv holatini "his qilish" qobiliyati;
* ishning borishi va natijalarini ob'ektiv baholash qobiliyati;
* rasmiy emas, balki ish intizomini tashkil qilish qobiliyati;
* darsda, chorakda, yil davomida ish rejasini boshqarish qobiliyati.
5. O'z-o'zini anglash funktsiyasi:
* shaxsiy kasbiy va pedagogik tajribani kuzatish, tahlil qilish va umumlashtirish qobiliyati;
* boshqa o'qituvchilarning muvaffaqiyatli uslubiy texnikasini ularning pedagogik tizimiga moslashtirish qobiliyati;
* o'zining "men-kontseptsiyasi"dinamikasini kompleks aks ettirish qobiliyati.
Yangi maktab bitiruvchilariga qo'yiladigan asosiy talablarga muvofiq kimyo o'qituvchisi:
- ta'lim muassasalarining jamiyatdagi rolini, uning faoliyatining muayyan sohasini belgilaydigan fanlarning asosiy muammolarini tushunish;
- xalq ta'limi tizimiga oid asosiy qonun hujjatlarini, o'quv jarayoni sub'ektlarining (o'qituvchilar, menejerlar, talabalar va ularning ota-onalari)huquq va majburiyatlarini bilish;
- mavzuning kontseptual asoslarini, uning bilim va qadriyatlarning umumiy tizimidagi va maktab o'quv rejasidagi o'rnini tushuning;
- pedagogik faoliyatda individual farqlarni, shu jumladan yosh, ijtimoiy, psixologik va madaniy farqlarni hisobga olish;
- talabalarning tayyorgarlik darajasiga, ularning ehtiyojlariga, shuningdek jamiyat talablariga javob beradigan o'quv dasturini tahliliy baholash, tanlash va amalga oshirish uchun etarli bo'lgan fan bo'yicha bilimlarga ega bo'lish.