1-bob. Shaxs psixologiyasi: fanga kirish

9-bob Shaxsiyat nazariyasida kognitiv yo'nalish: Jorj Kelli

Insonlarning fikrlaydigan mavjudotlar ekanligi asosiy haqiqatdir. Darhaqiqat, intellektual jarayonlar shu qadar o'z-o'zidan ravshanki, bugungi kunda deyarli barcha personologlar u yoki bu tarzda inson xatti-harakatlariga ta'sirini tan olishadi (Fiske va Taylor, 1991; Wyer va Srull, 1984). Amaliy tibbiyot psixologi Jorj Kelli kognitiv jarayonlarni inson faoliyatining asosiy xususiyati sifatida ta'kidlagan birinchi personologlardan biri edi (Jankovitz, 1987). O'zining shaxsiy konstruktsiyalar psixologiyasi deb ataladigan nazariy tizimiga ko'ra, inson o'zining shaxsiy tajribalari dunyosi bilan samarali munosabatda bo'lish uchun uni tushunish, sharhlash, oldindan bilish va boshqarishga intiladigan olim, tadqiqotchidir. Insonning tadqiqotchi sifatidagi bunday qarashi Kellining nazariy konstruktsiyalari, shuningdek, shaxsiyat psixologiyasidagi zamonaviy kognitiv yo'nalishning asosini tashkil qiladi.

Kelli psixolog hamkasblariga sub'ektlarga tashqi ogohlantirishlarga "javob beruvchi" passiv organizmlar sifatida qaramaslikni qat'iy tavsiya qildi. U ularga sub'ektlar xuddi o'tmish tajribasidan xulosa chiqaradigan va kelajak haqida taxminlar qiladigan olimlar kabi yo'l tutishlarini eslatdi. Uning o'ziga xos nazariyasi, o'sha paytda Qo'shma Shtatlarda mavjud bo'lgan psixologik fikrlashning asosiy oqimidan farqli o'laroq, odamlar o'z dunyosi haqidagi ma'lumotlarni qanday qabul qilishlari va qayta ishlashlarini o'rganishga bo'lgan zamonaviy qiziqish to'lqinining sababi edi. Taniqli kognitiv psixolog Valter Mishel Kellini shaxsiyatning kognitiv jihatini kashf etgan shaxs deb hisobladi. "Meni hayratda qoldirgan narsa, u keyingi yigirma yil ichida psixologiya qanday rivojlangan yo'nalishlarni oldindan ko'ra olganligi edi. Darhaqiqat, 1950-yillarda Jorj Kelli haqida gapirgan hamma narsa 1970-yillar psixologiyasining bashoratli taxmini bo'lib chiqdi va ... ko'p yillar davomida "(Mischel, 1980, 85-86-betlar). Ushbu bobda biz Kellining shaxsiyatni qurish nazariyasi bilan tanishamiz, bu shaxsga kognitiv yondashuvni tasvirlaydi. Keling, Jorj Kellining tarjimai holidan boshlaylik.