1 bo`G`inning ko`chirilishi reja: kirish

16 
 
1. Kuy avjida 4 / uzilmasin tor 5 = 9
2. She'r yarmida 4 / sinmasin qalam 5 = 9
3. Yashab bo‘lmay 4 / umrini zinhor 5 = 9
4. Bu dunyodan 4 / ketmasin odam 5 = 9 
5. 2. She'rlarim 3 / chechagim 3 , / hayotim 3 = 9
6. She'rlarim 3 / boylikdir 3 , / bisotim 3 = 9
7. Yomg‘irdan 3 / namlanmas 3 / qanotim 3 = 9
8. Oshaman 3 / bulutlar 3 / tog‘idan 3 = 9 
O`zbek tilida bo`g`in muhim ahamiyat kasb etadi. Uning ahamiyati savod 
chiqarishda, she`riyat o`lchovlarini tartibga solishda, satrga sig`may qolgan so`z 
qismlarini so`nggi satrga ko`chirishda ko`rinadi. 
Bo‘g’inning amaliy ahamiyati quyidagilarda namoyon bo‘ladi: 1) yozuvda bir 
satrga sig‘may qolgan so‘z keyingi qatorga bo‘g’in asosida ko‘chiriladi; 2) birinchi 
sinf o‘quvchilarini o‘qish va yozishga o‘rgatish bo‘g’in asosida amalga oshiriladi; 
3) she’riy misralarda bo‘g’inlar soni teng bo‘ladi.
Fonografema tovush tilidagi fonemalarni ifodalaydi: a fonografemasi «а» 
fonemasini, z fonografemasi «z» fonemasini ifodalagani kabi. Fonografemaning 
ifoda plani (optik-grafik tasviri) bitta harfga teng bo'lishi (masalan, k) yoki ikki harf 
qo'shilmasidan tarkib topishi (masalan, ng) mumkin. Bunday paytda ular 
monografibir harfli fonografema) va poligmf (ko'p harfli fonografema) nomlari 
bilan farqlanadi. Poligraflaro'z navbatida ikki harfli (digraflar), uch harfli (trigraflar) 
va hatto to'rt harfli shakllarda bo'lishi mumkin. Hozirgi lotin o'zbek yozuvida ng, sh, 
ch poligraflari mavjud. Poligraflar tilshunoslikda analitik grafemalar deb ham 
ataladi46. Fonografemaning mazmun planida bitta yoki bir necha fonema 
kodlashtirilgan 
bo'lishi 
mumkin. 
Chunonchi, 
o'zbek 
yozuvidagi 
o4 
fonografemasining rxiazmun planida bitta «о‘» fonemasi (o'zbek tilining lablangan, 
o'rta keng unlisi), q fonografemasining mazmun planida bitta «q» fonemasi (o'zbek 
tilining chuqur til orqa «q» undoshi) kodlashtirilgan. Bular grafemikada 
monofonemali grafemalar deb nomlanadi; o'zbek yozuvidagi о va j 
fonografemalarida esa boshqacharoq holat kuzatiladi: о fonografemasining mazmun 

---