1-dars Astronomiya nimani o‘rganadi? Uning rivojlanish tarixi va boshqa fanlar bilan aloqasi

1-dars Astronomiya nimani o‘rganadi? Uning rivojlanish tarixi va boshqa fanlar bilan aloqasi
2-dars Yoritgichlarning sutkalik ko‘rinma harakatlari. Yulduz turkumlari. Osmon sferasi, uning asosiy nuqta, aylana va chiziqlari. Quyoshning yillik ko‘rinma harakati. Ekliptika*
3-dars Osmon koordinatalari. Yulduz xaritalari. Yulduzlarning ko‘rinma yulduz kattaliklari*
4-dars Olam qutbining balandligi va joyning geografik kenglamasi orasidagi bog‘lanish. Turli geografik kenglamalarda osmon sferasining sutkalik ko‘rinma aylanishlari. Yoritgichlarning kulminatsiyasi va kulminatsiya balandliklari
5-dars Vaqtni o‘lchashning asoslari. Kalendarlar
6-dars Oyning harakati, fazalari va davrlari. Quyosh va Oy tutilishlari

ASTRONOMIYA FANIGA KIRISH


Astronomiya predmeti va uning ahamiyati.

Astronomiya-yunoncha ikki so’z: “astron” - yoritgich va “nomos”^1-тест qonun so’zlaridan olingan bo’lib, kosmik jismlar va sistemalarning paydo bo’lishi, taraqqiyoti, tuzilishi, ko’rinma hamda haqiqiy harakatlari. kimyoviy tarkibi, fizik tabiati, koinotni kuzatish mumkin bo’lgan qismining tuzilishi haqidagi fan.

Astronomiyani osmon jismlari haqidagi fan deb ta’riflash eskirgan. Bunda falsafa va tabiatshunoslikning taraqqiyotiga reaktsion rol o’ynagan g’oya – Yer va osmonni qarama-qarshi qilib qo’yish g’oyasi saqlangan. Yer – Quyosh sistemasi sayyoralaridan biri. Astronomiya yulduzlarni, sayyoralar va ularning yo’ldoshlarini, chang va gaz tumanliklarini, sayyoralararo va yulduzlararo muhitni, sun’iy koinot jismlarini (vaziyatlari, harakatlari, orbitalarini) o’rganadi. Astronomiya eng qadimgi fanlardan biri bo’lib, u insonning amaliy ehtiyojlari asosida yuzaga keladi va shu ehtiyojlar bilan birga rivojlanadi. Boshlang’ich astronomik ma’lumotlar bundan 4 ming yillar avval Vavilon, Misr va Xitoyda ma’lum bo’lib^2-тест, ulardan shu mamlakat xalqlari vaqtni o’lchash va ufq tomonlarini aniqlashda foydalanganlar. Hozirgi vaqtda ham astronomiyadan aniq vaqtni va geografik koordinatalarni aniqlashda (dengizda suzishda, tayyorashunoslikda, koinotshunoslikda, geodeziyada, xaritashunoslikda) foydalaniladi.