1. Falsafa tushunchasining kelib chiqishi va mazmuni. Falsafa yunoncha — «donishlikni sevish»

9. Borliqning asosiy ko’rinishlari: moddiy va nomoddiy borliq
Моддий борлиқ – табиат ва атроф оламдаги моддий (масофа, масса, ҳажм,зичликка эга бўлган) жисмлар,
нарсалар, ҳодисаларнинг мавжудлиги
Borliqning moddiy shakli materiya o’ziga barcha jismlarni, hodisalarni, jarayonlarni va ularning hususiyatlarini qamrab oladi. Bundan tashqari u tafakkurni ham, olamda mavjud bo’lgan barcha aloqadorliklarni va munosabatlarni ham qamrab oluvchi umumiy falsafiy tushunchadir. Borliqning moddiy shakliga hos umumiylikni ahtarishning bir yo’nalishi moddiy olamning asosida yotuvchi umumiy mohiyatni ahtarish yo’li bo’lib, yuqorida qayd etganimizdek, substansiyani aniqlash yo’lidir. Ikkinchi yo’l esa — moddiy olamning asosiy tarkibiga kiruvchi «qurilish elementlarini»- substratni ahtarish yo’li. 
Ma’naviy borliq aslida inson borligining bir kurinishi bo’lib u individual va ijtimoiy ong jarayonlarini uz ichiga oluvchi ma’naviylik ma’naviy kadriyatlar va ma’naviy boyliklardan iboratdir.

10.Borliq va substansiya muammosi . Substansiyaga monistik, dualistik va plyuristik yondashuvlar.
Борлиқ бизнинг мавжудлигимиз асоси, нотирик, тирик табиатнинг яшаш усулидир. Борлиқ йўқдан бор бўлмайди бордан йўқ бўлмайди. Дунёдаги барча нарсалар бири иккинчисининг мавжудлигини тақозо қилади
Субстанция тушунчасининг моҳияти. Фалсафа тарихида ўзининг мавжудлиги учун ўзидан бошқа ҳеч нарсага муҳтож бўлмаган биринчи асосни ифодалаш учун «субстанция» (лот. субстантиа – моҳият, асос) категорияси қўлланилади. Илк фалсафий йўналишларнинг вакиллари барча нарсалар асосини ташкил этувчи моддани биринчи асос сифатида тушунганлар.
Монизм. Дунёнинг нарсалар ва ҳодисалар ранг-баранглиги бир субстансиядан иборат деган таълимот «монизм» (юнон. монос – битта, ягона) деб аталади. Дунёнинг келиб чиқиши ва моҳияти ҳақидаги ҳозирги илмий тасаввурлар, шунингдек биринчи асос муаммосига нисбатан фалсафа тарихидаги энг салмоқли ёндашувлар кураши нуқтаи назаридан субстансия табиатини тушунишга нисбатан анча кенг тарқалган икки ёндашув – материалистик ва идеалистик монизмни қайд этиш лозим.
Дуализм биринчи асос сифатида иккита субстанция олинган фалсафий ёндашув (лот. дуалис – икки ёқлама). Немис файласуфи Х.Волф 18 аср бошида «дуализм» атамасини фалсафий муомалага киритган. Х.Волф дунёда барқарор тартибнинг шаклланишида тафаккур, ғоялар ва ақл-идрокнинг алоҳида ўрнини аниқлашга ҳаракат қилган. Х.Волфнинг фалсафага оид қўлланмалари барча ўқув юртларида ўқитилган ва эскирган (схоластик) жиҳатларни сиқиб чиқарган. Улар университет таълимининг асосий манбалари сифатида амал қила бошлаган.
Плюрализм дунёнинг негизида иккита эмас, балки ундан кўпроқ моҳият борлигини тан олувчи таълимотдир. «Плюрализм» (лот. – кўплик, кўп хиллик, кўп сонлик) атамасини ҳам Х.Волф 1712 йилда таклиф қилган. Бу тушунча онтологияда айниқса, жиддий қийинчиликлар туғдирган. Чунки айни шу таълимотда борлиқнинг кўп сонли мустақил ва ўзаро боғланмайдиган асослари илгари сурилган.