1. Fanning tadqiqot obyekti, maqsadi va vazifalari

3. Tuproqlar geografiyasining rivojlanish tarixi Bundan o‘n ming yillar oldin dunyoning turli qismlari (Yaqin Sharq, 0 ‘rta Osiyo, Xitoy, Qadimgi Misr, Eron va Yevropaning ayrim mamlakatlari)da kishilar yerga ishlov berishni boshlaboq, o‘z tajribalaridan kelib chiqqan holda yeming ishlov beriladigan ushbu yuqori-yuza qatlami turlicha bo‘lishi, uning unumdorlik kuchi qator sharoitlarga bogiiqligiga iqror bo‘lganlar. Shunday boisada tadqiqot obyekti ajratilgan (tuproq), biroq ilmiy tadqiqot usullari bo‘lmagan. Bundan 2-2,5 ming yillar oldin ham tuproqqa faqat dehqonchilik obyekti - manbai sifatida qaralgan, unga ishlov berish, foydalanish, o‘g‘itlash to‘g‘risida ma’lumotlar yig‘ilgan va umumlashtirilgan. 0 ‘rta asrda ham shu holat yuz bergan, dehqonchilik to‘g‘risidagi fan - agronomiya rivojlangan. Tuproq to‘g‘risidagi dastlabki malumotlami qadimgi xitoyliklar, grek va rimliklar yozib qoldirgan manbaiarda ham uchratish Mumkin O'rta asrlarda yashab ijod etgan alloma Abu Rayhon Beruniy (973-1048) o‘zining „Kitobul jamohir fi ma‘rifatil javohir” („Javohimi bilishga oid ma’lumotlar to‘pIami”) nomli asari ona jins va tuproq mineral qismining fizik xossalarini o‘rganishda muhim manba hisoblanadi. Undagi tog’ jinslarini yemirilishining ahamiyati, nurashi to‘g‘risidagi xulosalar tuproqlar geografiyasi uchun katta ahamiyatga egadir - bu fikrlar o‘sha davr uchun ilmiy kashfiyot edi. Buyuk mutafakkir Abu Ali ibn Sino o‘zining 30 dan ortiq asarlarini tabiiy fanlarga bag‘ishlagan. Ibn Sinoning “Kitob-ashshifo” („Tib qonunlari”) asarida bayon etilgan tog4 jinslari va yer yuzasida kechadigan nurash jarayonlari to‘g4risidagi qarashlari tuproqshunoslikda katta ahamiyatga ega. Uning ko‘rsatishicha, „yer yuzasi suv va shamol ta’sirida yemiriladi va bu jarayon joyning relyefiga bog‘liq.

3. Tuproqlar geografiyasining rivojlanish tarixi Bundan o‘n ming yillar oldin dunyoning turli qismlari (Yaqin Sharq, 0 ‘rta Osiyo, Xitoy, Qadimgi Misr, Eron va Yevropaning ayrim mamlakatlari)da kishilar yerga ishlov berishni boshlaboq, o‘z tajribalaridan kelib chiqqan holda yeming ishlov beriladigan ushbu yuqori-yuza qatlami turlicha bo‘lishi, uning unumdorlik kuchi qator sharoitlarga bogiiqligiga iqror bo‘lganlar. Shunday boisada tadqiqot obyekti ajratilgan (tuproq), biroq ilmiy tadqiqot usullari bo‘lmagan. Bundan 2-2,5 ming yillar oldin ham tuproqqa faqat dehqonchilik obyekti - manbai sifatida qaralgan, unga ishlov berish, foydalanish, o‘g‘itlash to‘g‘risida ma’lumotlar yig‘ilgan va umumlashtirilgan. 0 ‘rta asrda ham shu holat yuz bergan, dehqonchilik to‘g‘risidagi fan - agronomiya rivojlangan. Tuproq to‘g‘risidagi dastlabki malumotlami qadimgi xitoyliklar, grek va rimliklar yozib qoldirgan manbaiarda ham uchratish Mumkin O'rta asrlarda yashab ijod etgan alloma Abu Rayhon Beruniy (973-1048) o‘zining „Kitobul jamohir fi ma‘rifatil javohir” („Javohimi bilishga oid ma’lumotlar to‘pIami”) nomli asari ona jins va tuproq mineral qismining fizik xossalarini o‘rganishda muhim manba hisoblanadi. Undagi tog’ jinslarini yemirilishining ahamiyati, nurashi to‘g‘risidagi xulosalar tuproqlar geografiyasi uchun katta ahamiyatga egadir - bu fikrlar o‘sha davr uchun ilmiy kashfiyot edi. Buyuk mutafakkir Abu Ali ibn Sino o‘zining 30 dan ortiq asarlarini tabiiy fanlarga bag‘ishlagan. Ibn Sinoning “Kitob-ashshifo” („Tib qonunlari”) asarida bayon etilgan tog4 jinslari va yer yuzasida kechadigan nurash jarayonlari to‘g4risidagi qarashlari tuproqshunoslikda katta ahamiyatga ega. Uning ko‘rsatishicha, „yer yuzasi suv va shamol ta’sirida yemiriladi va bu jarayon joyning relyefiga bog‘liq.