Tog’l hududlarda tuproq zonalligining balandlik (vertikal) qonuniyati o‘z aksini topadi. Togiarda tuproqlaming asosiy turlari uning pastki qismidan yuqorisiga tomon iqlim, o‘simlik va boshqa tuproq hosil qiluvchi sharoitlaming o‘zgarishiga mos tarzda balandlik mintaqalari ko‘rinishida joylashadi. Tog‘larda joyning balandligi o‘zgarishi bilan iqlim elementlari: bosim, insolyatsiya, harorat, havo namligi, yog‘inlar miqdori va boshqalar o‘zgarishi ma’lum. Togiarda harorat har 100 m da yuqoriga tomon taxminan 0,5 °C ga pasayadi, yog'inlar miqdori o‘zgarishi yanada murakkab kechadi. Masalan, 0 ‘rta Osiyo togiarida eng ko‘p yog‘inning asosiy qismi 3000 m dan kam boimagan balandliklarga, Himolayda - 1000-1500, Alpda- 2000 m atrofidagi balandliklarga yog'adi. Togiarda tuproq qoplamining differensiatsiyalanishida iqlim sharoitining o‘zgarishi, shuningdek, tog‘laming ,,to‘siq” samarasi va moddalarning gravitatsion ko‘chishi hal qiluvchi hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
