1-hisoblash grafik ishi bajardi: 203 b va iq talabasi To’lqinov Javohir Qabul qildi : Ismailov k shif №: 313211101239

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM VAZIRLIGI
Qurilish fakulteti
Qurilish mexanikasi va materiallar qarshiligi kafedrasi
MATERIALLAR QARSHILIGI FANIDAN
1-HISOBLASH GRAFIK ISHI
Bajardi: 203 B va IQ talabasi To’lqinov Javohir
Qabul qildi :Ismailov K
Shif №: 313211101239

SAMARQAND – 2023
1.-masala. 1,a-chizmada keltirilgan pog‘onali brus uchun normal kuch va normal kuchlanish epyuralari qurilsin. Brusning har bir pog‘onasining absolyut bo‘ylama deformatsiyasi aniqlansin. Qaralayotgan sterjen pog‘onalari uzunliklari
a=1.3m; b=2.9; c=2.8;
ko‘ndalang kesim yuzalari to‘plangan kuch F1 =12kN; F2 =-28kN; F3 =33kN;
va xususiy og‘irligi berilgan.
Echish.
I. Brusning tayanch reaksiya kuchini aniqlash.
Brusning tayanch reaksiya kuchini aniqlaymiz, ya’ni statik muvozanat tenglamasini tuzamiz, bunda yuqoriga yo‘nmalgan kuchlarni musbat deb olamiz, aksincha pastga yo‘nmalgan kuchlarni manfiy deb olamiz (1,a)-chizma):

R-F3+F1+F2 –G1-G2-G3 =0 bundan
R=F3-F1-F2 +G1+G2+G3 = F3-F1-F2 + A1* A2*b+ A3*c
bundan
R=33000-12000+28000+26* *1,3*76400+39* *2,9*76400+
+52* *2,8*76400=51234.7N II. HAR BIR ORALIQDAGI BO‘YLAMA KUCHLARNI ANIQLASH VA EPYURALARINI QURISH.
To‘g‘ri o‘qli brus ko‘ndalang kesimida hosil bo‘lgan zo‘riqishni aniqlash uchun uni oraliqlarga bo‘lamiz. Oraliqlar chegarasi, sterjen bo‘ylama o‘qi bo‘yicha ko‘ndalang kesim o‘zgarishiga to‘g’ri keluvchi nuqta, to’plangan kuch qo‘yilgan va yoyilgan kuch boshlanish yoki tugashldagi oxirgi nuqtalari hisoblanadi. Qaralayotgan brus uchtta oraliqdan iborat ekanligi 1,a-chizmadan aniqlaymiz. Sterjen har bir oraliqlari ko‘ndalang kesimlarida hosil bo‘lgan noma’lum zo‘riqishlarni aniqlash uchun kesish usulidan foydalanamiz. Ya’ni birinchi oraliqni tekislik bilan qirqib ikki bo‘lakka ajratamiz. Pastki qismini olib qolamiz va yuqori qismini tashlab yuborib, uning ta’sirini bo‘ylama kuch bilan almashtiramiz (1,b-chizma).
yoki (2.1)
Bo‘ylama noma’lum zo‘riqishning yo‘nalishini har doim kesimdan tashqariga yo‘naltiramiz. Agar hisoblar nitijasida noma’lum bo‘ylama zo‘riqish ishorasi manfiy chiqsa, uning yo‘nalishini o‘zgartiramiz. Birinchi oraliq kesimining ixtiyoriy biror joyidan tekislik bilan qirqish mumkin, unda qoldirilgan qismning uzunligi o‘zgaruvchan bo‘ladi va u o‘zgaradi (1,b-chizma). Qoldirilgan qismga ta’sir etuvchi barcha tashqi kuchlarni brus o‘qi bo‘yicha yo‘nalgan o‘qiga proeksiyalab statika muvozanat tenglamasini tuzamiz:Bunda brusdan olib qolingan yuzasi uzunligi bo‘lgan birinchi oralig‘ining xususiy og‘irligi. Ushbu (2.1) formulaga berilgan son qiymatlarni qo‘yib quyidagini hosil qilamiz:

Bu ifoda normal kuch epyurasi birinchi oraliq chegarasida og‘ma to‘g‘ri chiziq bilan chegaralanishini ko‘rsatadi. Normal kuchning birinchi oraliq boshidagi va oxiridagi qiymatlarini aniqlaymiz:

Bo‘ylama kuch epyurasini qurish uchun brus o‘qiga parallel qilib sanoq (nol) chiziqni olamiz. Bo‘ylama kuchning aniqlangan bu musbat qiymatlarni sanoq chiziqning tegishli nuqtalariga masshtabda o‘ng tomoniga perpendikulyar ravishda o‘lchab qo‘yamiz va ularni tutashtirib brus o‘qiga perpendikulyar bo‘lgan chiziqlar bilan shtrixlaymiz.
Brusning ikkinchi oralig‘idan tekislik bilan kesamiz va yuqorida kesim uchun bajarilgan barcha ishlarni, olib qolingan qisim uchun bajaramiz. Qoldirilgan qism uchun muvozanat tenglamasini tuzamiz (1,b- chizma): yoki
(2.2)
Bunda brusning ikkinchi oraliqning tekislik bilan kesib olib qolingan pastki qismining xususiy og‘irligi. Ikkinchi oraliq gacha o‘zgaradi. Ushbu (2.2) formulaga berilgan son qiymatlarni qo‘yib quyidagini hosil qilamiz:


Bundan normal kuchning ikkinchi oraliq boshidagi va oxiridagi qiymatlarini aniqlaymiz:


Aniqlangan bu musbat qiymatlarni sanoq chiziqning tegishli nuqtalariga masshtabda o‘ng tomoniga perpendikulyar ravishda o‘lchab qo‘yamiz va ularni tutashtirib brus o‘qiga perpendikulyar bo‘lgan chiziqlar bilan shtrixlaymiz.

Brusning uchinchi oralig‘idan tekislik bilan kesamiz va yuqorida kesim uchun bajarilgan barcha ishlarni, olib qolingan qisim uchun bajaramiz. Qoldirilgan qism uchun muvozanat tenglamasini tuzamiz (1,g- chizma):
yoki (2.3)
Bunda brusning uchinchi oraliqning tekislik bilan kesib olib qolingan pastki qismining xususiy og‘irligi. uchinchi oraliq gacha o‘zgaradi. Ushbu (2.3) formulaga berilgan son qiymatlarni qo‘yib quyidagini hosil qilamiz:

Bundan normal kuchning uchinchi oraliq boshidagi va oxiridagi qiymatlarini aniqlaymiz:

Ushbu aniqlangan musbat bo‘lama kuch qiymatlarni sanoq chiziqning tegishli nuqtalariga masshtabda o‘ng tomoniga perpendikulyar ravishda o‘lchab qo‘yamiz va ularni tutashtirib brus o‘qiga perpendikulyar bo‘lgan chiziqlar bilan shtrixlaymiz. Agar hisoblab aniqlangan manfiy bo‘lama kuch qiymatlarni sanoq chiziqning tegishli nuqtalariga masshtabda chap tomoniga perpendikulyar ravishda o‘lchab qo‘yamiz va ularni tutashtirib brus o‘qiga perpendikulyar bo‘lgan chiziqlar bilan shtrixlaymiz.


1-chizma. Normal kuch va kuchlanish epyuralari.