1-ilova o‘zbekistonrespublikasimaktabgachata’limvazirligi

Boshlang‘ichta’limgabolalarnimajburiyyilliktayyorlashbo‘yichaguruhlardagita’limjarayoninituzishquyidagibirqatorshart-sharoitlargajavobberishikerak:

1. 
   Maktabgachayoshdagibolaningkuntartibidafaoliyatningharxilturlarini – o‘quv, o‘yinli, mehnatkabilarnimaqsadgamuvofiqtarzdataqsimlash, shuningdek, ularnidamolishvamusatqilmashg‘ulotlarninavbatma-navbatqo‘llash, bubolalarningcharchabqolishlarioldinioladi;
   
2. 
   Maktabgachata’limningvariativshakllarinitashkiletishdata’limishlarimazmunibolalarfaoliyatiningturlisohalariniqamrabolishi, bilimlarningpredmetlisohalariintegratsiyalanishinita’minlashi, shaxsningtayanchmilliymadaniyatinishakllantirishikerak. Bubolagakelgusidaboshlang‘ichmaktabdanazariybilimlarnivaamaliymahoratnimuvaffaqiyatlio‘zlashtirishgayordamberadi.
   

Bolalarningto‘laqonlipsixofizikrivojlanishiuchunengmuhimshartbo‘libatrofdagilarbilanmuloqotqilishdaqulayemotsionalpsixologikiqlimningmavjudligivauningyaratilishisanaladi.
Buerdako‘pnarsapedagogningpedagogikjarayonniqanchalikto‘g‘ritashkiletaolishiga, barcharejimlilahzalarniamalgaoshirishiga,bolalarjamoasidagio‘zaromunosabatlarnitartibgasolishigabog‘liqbo‘ladi.
Pedagogningprofessionalizmibolalarbilanmuloqotqilaolishidan, ularorasidagihamkorlikdagifaoliyatdaxoyrixohlarchamunosabatlarno‘rnataolishidan, nizolivaziyatlargayo‘qqo‘ymasligidanvabolagao‘zvaqtidayordamberaolishidaniboratbo‘ladi.
Maktabgachayoshdagibolaorganizminingfunksionalholatigasezilarlita’sirnio‘quvmashg‘ulotlariko‘rsatadi. Faoliyatningbuturiboladanma’lumbirurinishlarni, harakatlifaollikningcheklanshini, pozanikuchaytirishni, diqqatnibarqarorlashtirishnitalabqiladi.
Bilishgadoirfaoliyatnitashkiletishdaquyidagiqoidalargarioyaqilishkerak:

• 
  bolalarningyoshgadoirfiziologikimkoniyatlarigamosligi;
  
• 
  dasturiymateriallarnisoddadanmurakkabgaqarabberilishibosqichliligi;
  
• 
  faoliyatningturlixillarinimaqsadgamuvofiqtarzdanavbatma-navbatqo‘llashvao‘zvaqtidabirturdanikkinchisigao‘tish;
  
• 
  mashg‘ulotlaryokiularningqismlariorasidadinamikpauzalarmavjudligi;
  
• 
  xonagavamateriallargagigieniktalablarnihisobgaolish;
  
• 
  o‘quvjarayonidadidaktiktamoyillargarioyaqilish;
  
• 
  bolagaindividualdifferensiatsiyalanganyondashuvniamalgaoshirish.
  

Kattamaktabgachayoshdagibolalaruchunmaburiybiryilliktayyorlovguruhlaridagita’limjarayoninitashkiletishmodelio‘zichigaquyidagiuchtatarkibiyqismlarnioladi:

1. 
   Reglamentlangano‘quvmashg‘ulotlaribloki.
   
2. 
   Bolalarbilankattayoshlikishininghamkorlikdagisheriklikfaoliyatbosqichi.
   
3. 
   Erkinmustaqilfaoliyatbosqichi.
   

Maktabgachayoshdagibolaningbilishgadoirrivojlanishita’limjarayoniningmanashubarchabosqichlaridaamalgaoshiriladi.
Maktabgachata’limtashkilotiga 3,5-4 soatgakeladiganbolalaruchunta’limjarayonimaksimaldarajadaixchamtarzdatashkilqilinishikerak, bundatig‘izvaqtsharoitlaridabolarivojlanishidagihechqaysibirmuhimyo‘nalishko‘zdaqochirilmasligilozim. Badiiykitoblarnio‘qishmashg‘ulotlarjadvalidantashqarigabemalolchiqarilishimumkinvaota-onalargauydabolagakitobniqandayo‘qibberishnitushuntirishzarurbo‘ladi.
Pedagogiktexnologiyalarkattayoshlikishiningbolabilano‘zaroharakatlariningbarchayo‘nalishlarigakelishilganyondashuvniamalgaoshirishimkoniniberadi.
Maktabgachabo‘lganbolalikningharbiryoshbosqichidamazkurdavrningo‘zigaxosligidanvaoilahamdamaktabgachata’limtashkilotidagisharoitlaridahalqilishlozimbo‘lganvazifalardanmaksimaldarajadafoydalanishtamoyiligarioyaqilinadi.
Ta’limishlarinitashkiletishota-onalargavapedagoglargabolalarningtarbiyalanishigahamdarivojlanishigao‘zmunosabatlariniumumiymisollarto‘plamitarzidaemas, balkioldingitajribalari, qiziqishlari, qobiliyatlarinihisobgaolishbilanbolayoshiningpsixologiko‘zigaxosliklarinibilishasosidakonkretbolabilanmuloqotqilishsan’atisifatidaolibqarashgayordamberadi.
Oiladavamaktabgachata’limtashkilotidapaydobo‘lganqiyinchiliklarnie’tiborgaolmaslikhammumkinemas. Faqatoilavamaktabgachata’limtashkilotiningxamkorligidaxohlanayotgannatijagaerishishimkoniniberadi.
Boshlang‘ichta’limgabolalarnimajburiyyilliktayyorlovbo‘yichaguruhlardagibolasog‘liginimustahkamlashvaularningjismoniyrivojlanishibilanbog‘liqishlarquyidagilargayo‘naltiriladi:

• 
  bolaningsog‘lomlashtirilishivajismoniyrivojlanishimasalalaridaoilaningkompetentiliginioshirish;
  
• 
  bolalardao‘zsog‘ligigaonglimunosabatnishakllantirish, ularnisog‘liqnimustahkamlashningommabopusullaribilantanishtirish;
  
• 
  sog‘liqholatiningindividualo‘zigaxosliklarinihisobgaolishbilanmaktabgachayoshdagibolalarningharakatlisifatlarivaqobiliyatlarinirivojlantirish.
  

Bolalarbilanishlashdanutqrivojlanishibo‘yichaijobiynatijalargaerishishuchunmazkurguruhlargaqatnovchibolalarningo‘zlarihaqidatasavvurlargaegabo‘lishlozim. Maktabgachayoshdagibolalarningnutqinihartomonlamatekshiribchiqishzarurbo‘ladi. Tekshirishnibolalarbilanishlovchipedagoglarvadefektolog (agarubo‘lsa) bilanparallelravishdaolibborishlozim.
Natijalartahliliquyidagilargaimkonberadi:

• 
  mutaxassislarningyordamigaehtiyojsezadigan, nutqrivojlanishisustvapatologiyalibo‘liganbolalarnianiqlash;
  
• 
  bolalarningnutqrivojlanishidarajasibo‘yichaetarlichakontrastlibo‘lgankichikguruhlariniajratibolish, ulardanbirinchisiganutqningturlitomonlariniyaxshiegallaganmaktabgachayoshdagibolalar, ikkinchisigaesanutqisustyokiyomonbo‘lganbolalarkiradi.
  

Ko‘plabmaktabgachayoshdagibolalarningkommunikativrivojlanishietarlichaqulayamalgaoshadi. Ularhamo‘ztengdoshlari, hamkattayoshlilarbilanaloqao‘rnatadilar, birgalikdaishlashvao‘ynashhaqidakelishaoladilar, o‘zlaricharejatuzadilar; ularo‘ziltimoslariniifodalabberaoladilar, xabarberaoladilarvashukabilarniamalgaoshiradilar; muloqotningturlixilvositalari – nutqli, mimikali, qo‘lharakatibilanusullarnio‘zlashtirganbo‘ladilar.
SHubilanbirgatanolishlozimki, maktabgachayoshdabo‘lganbolalarningko‘pchilikqismikommunikativfaoliyatniegallashdama’lumbirqiyinchiliklarniboshdano‘tkazadilar. Buqiyinchiliklaryorqinifodalanganxususiyatgaegabo‘lishimumkin, lekinularko‘pinchaunchalikhamsezilmaydiganbo‘ladi. Ularnibolalarningkattalarbilano‘zaroharakatlari, tengdoshlari, sherikliko‘yinlari, birgalikdagio‘yinlartiziminisinchiklabo‘rganibchiqishdavomidaaniqlaydilar.Kattalarodatdabuningsababinibolaxarakteriningo‘zigaxosliklaridadebbiladilar, asliniolgandaesabundayhodisaningildizlarimaktabgachayoshdagibolaningshakllantirilmagankommunikativfaoliyatidanizlashkerak.
Maktabgachayoshdagibolalarningkommunikativxulq-atvoripaydobo‘lishibilanbog‘liqbo‘lganpedagogfaoliyatidaikkitaasosiyyo‘lbelgilanadi:

• 
  bolatomonidano‘ztengdoshlarinianglashinirag‘batlantirish, ularbilanishbilarmonlikhamkorliginirivojlantirishvaumumiyqiziqishlarnishakllantirishbo‘yichamaxsusishlar;
  
• 
  maktabgachayoshdagibolaningturlixildagikommunikativvositalarni (emotsionalmimikaviy, pantomimik, qo‘lharakatibilan, so‘zli) qabulqilishvaulardanfoydalanishqobiliyatinitakomillashtirish.