1-ilova o‘zbekistonrespublikasimaktabgachata’limvazirligi

O‘quvyilioxirida (odatdamayoyida) tarbiyachiyakuniykuzatishnio‘tkazadi. YAkuniykuzatishasosidabelgilanganvazifalarqanchalikbajarilganiligibaholanadi, mazkurbolaningrivojlanishidakutilayotgannatijalarnihisobgaolishbilanpedagogikjarayonningkelgusimaqsadlaribelgilanadi/to‘liqkunlikqatnashguruhidaishtiroketishnihisobgaoilshbilanyozgidavruchunindividualishniolibborishbelgilanadi.
Kuzatishnio‘tkazishdaquyidagitamoyillargarioyaqilishtavsiyaqilinadi:

• 
  kuzatishbolauchunodatiyvaziyatlardaamalgaoshiriladivabolagayordamko‘rstishgayo‘naltiriladi;
  
• 
  kuzatishbolaningrivojlanishihaqidayanadaob’ektivtasavvuryuzagakelishiuchunikkihaftadankambo‘lmagan (yokibiroydavomida) tarzdao‘tkaziladi;
  
• 
  tarbiyachibolahaqidagiaxborotlarniota-onalarvatashkilotiningboshqaxodimlaribilanbo‘lgansuhbatlardanhamolishimumkin;
  
• 
  tarbiyachibolaningmoyilliklariga, qiziqishlariga, uningmuloqotdagivabilishdagio‘zigaxosliklarigao‘zdiqqatiniqaratishilozim.
  

O‘quvyiliyakunidatarbiyachibolalartomonidano‘quvdasturinio‘zlashtirishdarajasihaqidayakuniypedagogikkengashgahisobotyozdaivabolalarbilankeraklinatijagaerishilmaganko‘rsatkichlardato‘xtalibo‘tadi, buningbajarilmasligisabablarini (ayrimmetodikalarniegallamaganlik, adabiyotlarvatarqatmamateriallarningkamligi, guruhtexnikvositalarbilankeraklidarajadata’minlanmagan, bolaningkasalligivakelmasligibo‘yicha, ota-onalarningfaolemasliklarivah.k.) ko‘rsatadi.

IX bob. Hamkorlik

9.1. Oilalarbilanhamkorlik

Bolarivojlanishiningdastlabkibosqichlaridaoilaningtutgano‘rnibeqiyosdir. Bolalaroiladatarbiyalanadivaundayuzberadiganvoqealarulargajudakattata’sirko‘rsatadi.

Kichkinabolalaroilagajudabog‘lanibqolganbo‘ladi, chunkioila:

• 
  Ularningjismoniyjihatdanbarkamolbo‘lishini, ovqat, kiyim-kechak, uy-joybilanta’minlaydi, sog‘lig‘ihaqidag‘amxo‘rlikqiladi;
  
• 
  Ularninghissiybardamligini, jumladan, mehrko‘rsatadi, qo‘llab-quvvatlaydi, nimaningyaxshiligi, nimaningyomonliginidoimoeslatibturadi
  
• 
  Ularningrivojlanishishart-sharoitlarinita’minlaydi.
  

P
Ривожлантириш, тарбиялаш ва ўқитишнинг «Билимдон» дастури
edagoglarbolaningdastlabkitabiyachisisifatidaoilaningetakchirolinitanolishlarimuhimahamiyatkasbetadi.Boshlang‘ichmajburiybiryillikmaktabgatayyorlovguruhgakelgungaqadaroilabolagamadaniyatni, muhimvaengzarurko‘nikmalarnisingdirishgaulguradi. Bolanimaktabgatayyorlashbolavaoilao‘rtasidashakllangananashudastlabkimunosabatlargatayanganholdaota-onalargaboshlang‘ichmajburiybiryillikmaktabgatayyorlovguruhlarfaoliyatiningbarchajabhalaridaishtiroketishgaimkonberadi.
Oilalarnijalbetishmaktabgatayyorlashbo‘yichamajburiybiryillikmaktabgatayyorlovguruhlardabolalarningbilimolishfaoliyatiniboyitishda, bolaqiziqishlarivauydagita’lim-tarbiyanatijalaridanfoydalanishdamuhimo‘rinegallaydi. Bolalarningmuvaffaqiyatlirivojlanishivabilimolishidaikkita’limmuhiti – uyvamajburiybiryillikmaktabgatayyorlovguruhlarningbir-biribilanbahamjihatligig‘oyatmuhimdir.
Oilalardabolalarnimaktabgatayyorlashishlariturlichaolibboriladi. Ba’zioilalardabolalarbilanko‘pshug‘ullanilsaham, buasosano‘quvmashg‘ulotlaridir – husnixatyozuvi, alifbeo‘rgatish, turliadabiyotlaro‘qibberishbo‘lib, maktabgachayoshdagibolalaruchunayniqsamuhimbo‘lgansyujetlio‘yinlar, harakatfaolligi, tasviriyfaoliyatgaoidishlarbilanshug‘ullanmaydilar. Boshqaoilalardabolanio‘yinchoqlarvatelevizorbilanyakkama-yakkaqoldirib, buungayoqadivarivojlanishiuchunetarlibilimberadidebhisoblashadi.
Natijadaayrimhollardamajburiybiryillikmaktabgatayyorlovguruhlargarivojlanishidamuayyanmuammolari, mustaqilfaoliyatnietarlidarajadaamalgaoshiraolmaydigan, maqsadgaerishishuchunirodasibo‘sh, o‘zarohurmat, umumqabulqilinganme’yorvaqoidalarasosidaboshqalarbilanbirgalikdagifaoliyatnitashkiletaolmaydiganbolalarqabulqilinadi.Bundantashqari, ayrimbolalardasensorko‘nikmalari, tasavvurlariningrivojlanmagani, hissiyotolaminingqashshoqligikuzatiladi. Uydagita’lim-tarbiyaningturli-tumansharoitlarita’siridabolalarrivojlanishiningalohidasohalaribo‘yichaerishilgannatijalarninghar-xilliginiqaydetishmuhim.Boshlang‘ichmajburiybiryillikmaktabgatayyorlovguruhlargakelayotganbolalargaxosanashuxususiyatlarnita’limjarayonidaalbattae’tiborgaolish, ularniota-onalarxohishigabinoanaqliyrivolashtirishgaemas, balkiumumrivojlantiruvchivazifalarnihaletishga, bolashaxsininghartomonlamarivojlanishigayo‘naltirganma’qul.
Ijtimoiy-psixologikmuhofaza, bolayutuqlariningmuvaffaqiyatiungakimvaqandayta’siretayotganigabog‘liq. VaqtiningkattaqisminibolaMTTvauydao‘tkazadi, shuninguchunpedagoglarvaota-onalarningta’siribir-birigazidbo‘lmasligi, aksincha, bolatomonidanijobiyvafaolqabulqilinishikerak. Bungapedagoglarvaota-onalarhamkorvahamfikrbo‘lib, tarbiyaviymuammolarnibahamjihatlikbilanhaletishorqaliginaerishishmumkin.
Pedagoglarta’limjarayoninitashkiletishdavabevositapedagogikjarayonningo‘zigaota-onalarnijalbetishni, ulargabolalarbilanrivojlantiruvchio‘zaroaloqalarshakllarnio‘rgatish, bolalarningta’lim-tarbiyasigadoirmetodikyordamberishninazardatutadiganoilalarbilanijtimoiy-pedagogikishlarningahamiyatgakattae’tiborberishlarilozim.
SamaralifaoliyatyuritishvaoilaniMTTishigajalbetishuchunpedagoglaro‘zlaritarbiyalayotganbolalarningbirlamchivazifalarinibilishlari, ularningoilasivayaqinqarindoshlarihaqidamuayyantasavvurgaegabo‘lishlarilozim. Boshlang‘ichmajburiybiryillikmaktabgatayyorlovguruhlargaqatnayotganbolalarningota-onalaribilanmuvaffaqiyatlihamkorlikqilishuchunMTTxodimlarigaquyidagifaoliyatyo‘nalishlarinitavsiyaetishmumkin:

1. 
   Ota-onalardaMTTxodimlaribilanhamkorlikqilishgaintilishnishakllantirish.
   
2. 
   Bolalaningimkoniyatlari, talab-ehtiyojlarivaqiziqishlarnibaholashda, uningMTTkirishigako‘maklashish.
   

Ota-onalarningpedagogikkompetentliginioshirishota-onalargauydabolabilanmashg‘uloto‘tkazishuchunzarurbo‘lganmetodikusullarnio‘rgatish; ota-onalargabolashaxsinirivojlantirishuchunxizmatqiladiganmaxsustarbiyausullarinio‘rgatish