1. iqtisodiyotga kirish

Pul-kredit sohasidagi inqiroz – mamlakat pul-kredit tizimining tang ahvolga tushishi bo‘lib, bunda tijorat va bank krediti keskin qisqaradi, qimmatli qog‘ozlar kursi, bank foizi pasayib ketishi natijasida banklar sinib, ommaviy holda bankrotlikka uchraydilar.

Valyuta inqirozi - bu milliy valyuta qimmatining tushib ketishi, bankda valyuta zaxirasining tugab, milliy valyuta kursining keskin pasayishi holati.

Birja inqirozi – birjada qimmatli qog‘ozlar kursining tezda tushib ketishi, ularni emissiya qilishning qisqarishi, fond birjalari faoliyatidagi chuqur tushkunlik, tanglik holati.
Atrof-muhitni, eng avvalo inson sog‘lig‘ini yo‘qotish, umrini qisqartirishga olib keladigan darajadagi vaziyatning vujudga kelishida ifodalanuvchi inqiroz ekologik inqiroz deyiladi. U sanoatning shiddatli tarzda o‘sishiga yo‘l qo‘ymaydi.


Tarmoq inqirozlari- milliy xo‘jalikning biron-bir tarmog‘ini qamrab oladi, tarkibiy o‘zgarish yoki normal xo‘jalik aloqalarining buzilishi tufayli ishlab chiqarishning pasayishi va tarmoqlarning birida (masalan, ko‘mir, po‘lat va to‘qimachilik sanoatida) faoliyatni qisqartirish bilan tavsiflanadi.

Tarkibiy inqirozlar ijtimoiy ishlab chiqarishda tarmoqlararo nomutanosiblikning asta-sekin va uzoq muddatli kuchayib borishi bilan bog‘liq bo‘lib, ijtimoiy ishlab chiqarishning mavjud tuzilmasi va resurslardan samarali foydalanishning o‘zgargan sharoitlari o‘rtasidagi nomuvofiqlik bilan tavsiflanadi. Tarkibiy inqirozlar sanoat ishlab chiqarishining umumiy holatiga katta ta’sir ko‘rsatadi, siklik rivojlanishning an’anaviy manzarasini o‘zgartiradi, siklik inqirozining namoyon bo‘lishini yumshatadi yoki kuchaytiradi. Masalan XX-asrning 70-yillaridagi energitik inqiroz narxlarning 4-5 baravar oshishiga va energiya tejaydigan texnologiyalarga o‘tishga olib kelgan. Tarkibiy inqirozlar bilan iqtisodiy tebranishlar va shu jumladan iqtisodiy faollikning mavsumiy tebranishlari ham mavjud bo‘ladi. Mavsumiy inqirozlar iqtisodiy faoliyatning qabul qilingan ritmini buzadigan iqlim omillari (qishloq xo‘jaligi va kommunal xizmatlar uchun kech bahor, yoqilg‘i yo‘qligi) tufayli yuzaga keladi.