1. Ish xaqining mohiyati va uning shakllanishi

1.Klassik nazariyalar
Nazariya qoidalari: Ko'pchilik xodimlar mehnatdan qoniqish hosil qilmaydi, bu ular uchun xos xislatdir. Xodimlar uchun ular ish haqi olish yo’lida qilgan ishlari uncha muhim emas. Ijodkorlikni, mustaqillikni, tashabbus yoki o 'z- o 'zini nazorat qilishni talab qiladigan ishni xohlaydigan xodimlar kam topiladi.
Tashkilot rahbarlarining vazifalari: Rahbarning asosiy vazifasi xodimlarni qattiq nazorat qilish va kuzatish; vazifalarini oson o'zlashtirsa bo'ladigan, oddiy va takrorlanuvchi operatsiyalarga bo’lishdir; eng oddiy mehnat jarayonlarini batafsil ishlab chiqish va ularni amalda joriy etishdir.
Kutiladigan natijalar: Xodimlar tegishli ish haqi olsalar va xo‘jayin adolatli bo'lsagina o'z mehnatlarini bajarishlari mumkin. Agar vazifalar ancha oson bo'lib , xodimlar qat’iy nazorat qilinadigan bo'lishsa, ular qayd etiladigan ishlab chiqarish normalariga rioya qilishlari mumkin.
2.Insoniy munosabatlar nazariyalari
Nazariya qoidalari: Xodimlar foydali, ahamiyatli, uyushqoq bo‘lishga, shaxslar sifatida tan olinishga intiladilar. Bu ehtiyojlar pulga nisbatan muhimroq bo’lib , ular odam larni mehnatga undaydi.
Tashkilot rahbarlarining vazifalari: Rahbarning asosiy vazifasi — har bir mehnatkash o'zini foydali va kerakli deb his qilishga erishishdir. U o'z xodim larini xabardor qilib borishni, taklif etiladigan rejalar yuzasidan ularning e’tirozini tinglashi lozim, muayyan mustaqillik berishi, eskicha operatsiyalar ustidan shaxsan nazorat qilish imkonini berish lozim.
Kutiladigan natijalar: Xodimlar bilan axborot almashib turish va ularning eskicha qarorlari ishtiroki rahbarga ularning o'zaro hamkorlik qilish ehtiyojini qondirish va o'z ahamiyatini his qilish imkonini beradi. Ehtiyojlarni qondirish fakti ular ruhini ko'taradi va rasmiy ma’murlarga qarshilik qilish tuyg'usini kamaytiradi.
3.Inson resurslari nazariyalari
Nazariya qoidalari:Mehnat ko'p xodimlarni qoniqtiradi. Ular oʻzlari tushunib yetgan ishlab chiqishda oʻzlari qatnashgan maqsadlarini amalga oshirishga o'z hissalarini qo'shishga intiladilar. Ko'pchilik xodimlar mustaqillikka, ijadkorlikka, javobgarlikka, shaxsiy nazoratga, hozir oʻzlari egallab turgan vazifadan yuqoriroq pog'onani shaxsan nazorat qilishga qodirlar.