1) ISSIQLIK UZATISH TURLARINI TUSHUNTIRING.
Иссиклик узатиш турлари 3 хил элементар курилишдаги иссиклик алмашинувидан иборатдир: иссиклик утказувчанлик, конверция ва нурланиш.
Иссиклик утказувчанлик асосан каттик жисмларга хос булиб бир заррачанинг иккинчи заррачага узатишни тушунамиз.
Иссиқлик ўтказувчанлик деб, модда молекулалари ва бошқа зарраларнинг тартибсиз (хаотик) ҳаракати сабабли модданинг бир қисмидан иккинчи қисмига ички энергиянинг узатилиши жараёнига айтилади.
Конвекция деб, нотекис иситилган суюқлик ёки газ қатламларининг оғирлик кучи таъсирида силжиши сабабли содир бўладиган иссиқлик алмашинув жараёнига айтилади. Масалан: биноларни иситувчи системаларда иссиқлик ташувчининг ҳаракати.
Нурланиш деб, жисмлар ички энергиясининг нур чиқариш йўли билан узатиш жараёнига айтилади.
Иссиқлик алмашинуви уч турининг бирга содир бўлишига қийин ҳолатдаги иссиқлик алмашиши деб аталади.
Иссиқлик алмашиши жараёни жисмлар ички ҳароратининг таксимланишига боғлиқдир.
Шунинг учун иссиқлик алмашишни ўрганишда ҳароратлар майдони ва ҳароратлар чегараси тушунчасига эга бўлишимиз керак.
|
2) IDEAL GAZ TUSHUNCHASINI YORITIB BERING.
gaz — molekulalari oʻzaro mutlaqo taʼsirlashmaydigan gaz; bunda gazni tashkil etuvchi molekulalarning xususiy hajmlari eʼtiborga olinmaydi. Har qanday real gaz zichligi juda kichik boʻlgan hollarda u oʻzining tabiati boʻyicha I. g . ga yaqinlashib boradi. T-raning katta qiymatlarida, yaʼni molekulalarning oʻrtacha kinetik energiyalari molekulalarning oʻzaro taʼsirlashishi natijasida vujudga kelgan oʻrtacha potensial energiyalaridan juda katta boʻlganda ham real gazlarni I. g . lar deb qarash mumkin. I. g . ning ichki energiyasi shu gazni tashkil etuvchi barcha molekulalarning xaotik (tartibsiz) ilgarilama va aylanma harakat kinetik energiyalari bilan molekulalardagi atomlarning xaotik tebranma harakati kinetik va potensial energiyalarining yigʻindisiga teng . Aniq massa t ga ega boʻlgan I. g . ning muvozanatli holatini bosim r, hajm V va temperatura T dan iborat makroskopik parametrlar orqali toʻla ravishda ifodalaniladi. Bu parametrlarning oʻzaro bogʻlanishini ifodalovchi I. g . ning holat tenglamasi pV=nRT odatda Klapeyronmendeleyev tenglamasi deb ataladi, bunda M — gazning molyar massasi. Koʻpgina amaliy masalalarni hal etishda real gazlarga I. g . lar uchun keltirib chiqarilgan, oddiy koʻrinishga ega boʻlgan qonuniyatlarni katta aniqlik bilan tadbiq etish mumkin.[1]
|
