1. jamiyat taraqqiyotida axboriy madaniyat, axborot resurslarining o’rni

1-Rasm. Milliy axborot resurslarining 2-
Rasm. Oliy O’quv yurti
tarkibi
Axborot resurslarining tarkibi 

 
 
 
 

---

32 
 
 
 
 
Xulosa 
Axborot madaniyati mohiyatini ko'rib chiqishda tadqiqotchilarning ilm-
fandagi axborot jarayonlari haqidagi fikrlarini inobatga olish zarur. Shunday qilib, 
pedagogik fanni axborot paradigmasida ma'lumotlarni to'plash, qayta ishlash va 
saqlash tizimi sifatida ko'rib chiqishda, axborot modellari tobora muhim ahamiyat 
kasb etmoqda: 
 Muayyan qoidalarga muvofiq tartibga solingan va qaror qabul qilish uchun 
muhim bo'lgan boshqarish ob'ekti va tashqi muhit to'g'risida ma'lumotni 
etkazib beradigan signallar to'plami; 
 Ob'ektni boshqarish jarayonida aylanayotgan axborot oqimlari sxemasi 
(ko'pincha, oldinga va orqaga axborot havolalarini kiritish bilan grafikalar, 
sxemalar, rejalar shaklida); 
 Axborotni uzatish va namoyish qilish hamda boshqarish tizimining o'zida 
tashqi muhitni boshqarish, boshqarish, tadqiq qilish ob'ekti to'g'risidagi 
ma'lumotlarni olib o'tish va namoyish qilish orqali hosil qilingan maxsus 
qoidalarga muvofiq buyurtma qilingan signallar tizimi; 
Tushunchalar to'plami va ularning axborot sohasidagi semantik aloqalari, agar 
kontseptsiyaning o'zi tabiiy tilda ob'ekt, jarayon, hodisa yoki tizimning axborot 
modeli bo'lsa. 
O'qituvchining axborot madaniyati asoslariga axborot bilan mustaqil ishlash 
kiradi. Shunday qilib, axborot manbalari bilan ishlash shuni ko'rsatadiki: 

---

33 
 Kerakli ma'lumotlarni qidirish (axborot oqimlari va kommunikatsiyalarga 
yo'nalish, 
elektron 
kutubxonalarning 
ma'lumotnoma 
apparatlaridan 
foydalanish qobiliyati, ma'lumotlarning birlamchi va ikkilamchi tanlovini 
o'tkazish va boshqalar); 
 Elektron kutubxonalarda bibliografiya asoslarini bilish (bibliografik ma'lumot 
manbalaridan - kataloglar, kartotekalardan foydalanish, ilmiy yordamchi va 
tavsiya etuvchi, tarmoq va tarmoqlararo, joriy, retrospektiv va istiqbolli 
bibliografiya: hujjatlarni bibliografik tavsiflash, bibliografik ro'yxatlarni 
tuzish va boshqalar). ; 
 Axborot manbai bilan ishlash qobiliyati (turli xil o'qish texnikalarini bilish, 
shuningdek materialni sinoptik, mavhum, mavhum bayon qilish texnikasi va 
boshqalar); 
 Adabiyotning har xil turlari va turlari bilan ishlash (ma'lumotnoma, o'quv, 
uslubiy, ilmiy, ilmiy-ommabop, badiiy adabiyotlar, kitoblar, davriy nashrlar); 
 Texnik vositalardan (xususan, kompyuterlardan) o'quv, ilmiy va amaliy 
maqsadlarda foydalanish. 
Qabul qilingan ma'lumotlarni tahlil qilish va sintez qilish; 
Asosiy narsani ikkinchi darajali to'plamdan ajratish qobiliyati; 
Axborotni qayta ishlash (tushunish); 
Axborot birliklarini saqlash; 
Xotirani yanada tiklash; 
Qabul qilingan ma'lumotni o'zingizning bilimingizga aylantirish; 
Yangi ma'lumotlar va yangi bilimlarni yaratish jarayoni (evristik) va boshqalar. 
Axborot madaniyati ma'lum bir faoliyat turiga (kibernetika, informatika, axborot 
nazariyasi, matematik, ma'lumotlar bazasini loyihalash nazariyasi va boshqa bir 
qator yo'nalishlarga) rivojlanishiga hissa qo'shadigan fanlarning bilimlarini 
o'zlashtiradi. 
O'qituvchining axborot madaniyatining ayrim jihatlariga oid qarashlarning xilma-
xilligi asosida xulosa qilishimiz mumkinki, aksariyat nuqtai nazardan ikkita 
pozitsiya eng aniq ko'rinadi: 1) axborot madaniyatini tahlil qilishda sub'ekt sifatida 

---

34 
barcha mualliflar mutaxassis egallashi kerak bo'lgan bilimlarni tekshiradi; 2) 
axborot madaniyati insonning sifat xususiyati sifatida belgilanadi. 
Axborot madaniyatining rivojlanishi barcha mamlakatlarda ma'naviy jihatdan 
birlashtirgan odamlar guruhlarini shakllantiradi, ular hal etilayotgan muammolarni 
umumiy tushuncha bilan birlashtiriladi. Axborot madaniyati organik ravishda 
ijtimoiy hayotning haqiqiy tarkibiga kiradi va unga yangi sifat beradi. Bu ko'plab 
ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va ma'naviy g'oyalarning o'zgarishiga olib keladi, inson 
hayot tarziga sifat jihatidan yangi xususiyatlarni kiritadi. 

---

35