1. kirish nazariy materiallar reja

TOKZOR MAYDONINI TAYYORLASH, TUPROQQA ISHLOV 
BERISH VA TOK KO‘CHATLARINI O‘TQAZISH 
Tokzor barpo etishdan oldin maydonni tanlash, toshlardan tozalash kerak.
Mexanizmlar ishlashi va tokzorlarni sug‘orishda yaxshi sharoit yaratish uchun notekis 
maydonlar tekislanadi. Yerni tayyorlash bo‘yicha ishlar buldozer, skreper, greyder
va boshqa meliorativ mexanizmlar yordamida o‘tkaziladi. Yer osti suvi qanchalik 
yuza bo‘lsa, tok shunchalik g‘ovlab o‘sadi, novdalari g‘ovak, sovuqqa chidamsiz
va kamhosil bo‘ladi. Agar tokzor barpo qilishda bir marta xatoga yo‘l qo‘yilsa,
demak 50–60 yilgacha tok kamhosil beradi, bu esa katta zarar keltiradi. Sizot suvlar 
yuza joylashgan sho‘rxok yerlarda ular sathini pasaytirish uchun vertikal yoki
gorizontal zovurlar quriladi. Kuchli sho‘rlangan yerlar dastlab yaxshilab yuviladi. 
Yonbag‘irning tikligi 10
o 
dan ortiq bo‘lgan tog‘li hududlar terraser, buldozer, 
greyderlar bilan terrasalanadi. Terrasalarning kengligi kamida 4 metr bo‘lishi kerak. 
Agar yon-bag‘irning tikligi 10
o 
dan kam bo‘lsa, u xolda toklar kontur usulda 
o‘tqaziladi. 
Barcha tayyorgarlik ishlari tugallanganidan keyin tuproqqa ishlov beriladi. 
Tokzorlar mahsuldor bo‘lishi uchun birinchi navbatda tok ildizlarining rivojlanishi
uchun optimal sharoit – yaxshi suv-havo va ozuqa rejimini yaratish zarur. Buning 
uchun ko‘chat o‘tqazishdan oldin tokzor barpo etiladigan maydon 50–60sm
chuqurlikda tuproq qatlamini to‘liq ag‘darib haydaladi. Bu ishlar T–4 yoki T–100 
traktori bilan agregatlanadigan PPN–50 plantaj plugi vositasida bajariladi. Tuproq 
yaxshi yumshashi va ustki unumdor qatlam ko‘milishi uchun tok ildiz rivojlanish
hududida erni chimqirqar yordamida 50–60 sm chuqurlikda haydash zarur. Chuqur 
haydashdan oldin unumsiz tuproqlarga gektarig 20–30tonnadan organik o‘g‘itlar yoki
hosilga kirgan tokzorlarga solinadigan asosiy o‘g‘itlar miqdoridan ikki marotaba
ko‘proq fosforli va kaliyli o‘g‘itlar solish maqsadga muvofiqdir. Qo‘riq va bo‘z 
yerlarga tok o‘tqazishdan oldin o‘g‘it solmasa ham bo‘ladi.