1. Kompleksimetriya usullarining sinflanishi

27.Konduktametrik titrlash
Konduktometrik analiz usullari Bu usul elektrolitlar eritm alarining elektr o'tkazuvchanligini o ‘lchashga asoslangan. Tokning ish chastotasiga ko ‘ra p a st vayuqori chastotali usullarg a b o 'lin a d i. K onduktom etriya u su llarin in g elektrodlarning tekshiriladigan eritm a bilan tutashganligiga qarab tutashgan va tutashmagan turlari mavjud. Past (103 Gs) chastotali usullar konduktometriya, yuqori (106-И07 Gs) chastotali usullar esa yuqori chastotali konduktometriya (usul ko‘pincha titrlashning oxirgi nuqtasini topish m aqsadida ishlatilgani uchun yuqori chastotali titrlash) deb yuritiladi. Tutashgan usullar yordamida oichashda elektrodlar tekshiriladigan elektrolit eritmasiga bevosita tushirilgan bo‘ladi. Bu usullar o ‘lchash aniqligini oshirish imkonini bersa-da, ular elektrodlarning polarizatsiyasi bilan bog'liq bo‘lgan tegishli xatolardan xoli emas. Tutashmagan usullarda elektrodlar bilan tekshiriladigan elektrolit eritmasi orasida bevosita tutashuv bo‘lmaydi, ya’ni elektrodlar eritmaga tushirilmagan boTadi. Bu usullarda elektrodlar o ‘lchash zanjiri bilan sig‘im yoki induktivlik orqali bogianadi. Bunday usullarda polarizatsiya hodisasi uchramaydi. Tutashmagan usullar konsentratsiyalari yuqori bo‘lgan, agressiv, yopishqoq va uchuvchan moddalarni tekshirish uchun qulay. Elektrod bilan eritma tutashmaganligi uchun ular orasida o ‘zaro ta ’sir boim aydi. Eng muhimi qimmatbaho platina elektrodini arzon metallarga almashtirish mumkin. Tutashmagan usullarda elektr o ‘tkazuvchanlik o ‘lch an m ay d i, b alk i, uning h o silasi - tok kuchi o ‘lchanadi. Konduktometrik usullarning rangli va loyqa eritmalami tekshirish, sezuvchanligining yuqoriligi, avtomatlashtirish imkoniyati, titrlashning oxirgi nuqtasini aniq topish, aralashmalarni titrlash va sh.k. qator afzalliklari bilan bir qatorda, selektiv emasligi, konsentratsiyasi yuqori bo‘lgan eritmalarni aniqlashda chetga chiqishlarning uchrashi kabi kamchiliklari ham mavjud.
K onduktom etrik titrlash E lek tro lit eritm asin in g elek tr o ‘tk azu v ch an lig in i o ‘lchash asosida titrlash n in g oxirgi nuqtasini topish m um kin. O datda, konduktom etrik titrlashda titrlash qaydnomasiga qo'shilgan titrant hajm i bilan q arshilik (yoki elek tr o 'tk azu v ch an lik ) orasidagi bog'liqlik yozib boriladi. Titrlash egri chiziqlari ikki yoki undan ortiq to ‘g ‘ri chiziqli o ‘zaro kesishgan siniq chiziqlardan iborat b o ‘ladi. C hiziqlarning kesishish nuqtalari titrlash n in g oxiriga to ‘g ‘ri keladi. Shuni ham aytish kerakki, k o ‘p ch ilik hollarda ekvivalentlik nuqtasi yaqinida elektr o'tkazuvchanlik egri chiziqli bogTanishga ega. Bundan tashqari, titrlash egri chizig'ining ayrim sohalari egilgan b o 'lis h i ham m um kin. B unday hoi, reaksiya m iqdoriy jihatd an oxirigacha borm asa yoki titrlash jarayonida reak siy ad a q atn ash ay o tg an m od d alarn in g d isso tsia tsiy a yoki gidroliz (solvoliz) darajasi o'zgarganida kuzatiladi. Agar titrlash egri c h iz ig 'in in g ayrim so h alarid a to ‘g ‘ri c h iziq li o 'z g a rish k u z a tils a , m iq d o riy jih a td a n o x irig a c h a b o rm a y d ig a n reaksiyalardan foydalanish ham mumkin. Turli-tuman avtomatik titratorlaming ishlab chiqarilishi namuna olish, erituvchi va titrant qo'shish, eritmani aralashtirish, titrlash natijalarini qayd qilish, titrlangan eritm ani to 'k ib tashlash va elektrolitik b o ‘g ‘inni yuvish singari ishlarni avtomatik bajarishga imkon bermoqda. Hozirgi vaqtda bunday titratorlaming kompyuterlar bilan ulanishi titrlash n i avtom atlashtirishga zam in tayyorladi. Avtomatik titratorlardan tashqari, yarim avtomatik titrlash uchun chiqarilayotgan titratorlar ham borki, ular ishni ancha osonlashtirdi. Titrant hajmini vaqt yordamida aniqlashga asoslangan konduktometrik titrlash usuli xronokonduktometrik titrlash deb y uritiladi. 373 Konduktometrik titrlash usullarining aniqligi ancha yuqori b o ‘lib, in d iv id u a l m o d d a la rn i a n iq la sh d a titrla s h x a to si 1 %, aralashm alarni aniqlashda 2 % dan oshm aydi.
K o n d u k to m etrik titr la sh n in g q o ‘lla n ilish i. K islota-asosli reaksiyalarda muvozanatning holati kislota, asos va amfolitlarning dissotsiatsiya kontantalari, cho‘ktirish reaksiyalatida cho‘kmalaming eruv ch an lik k o ‘p ay tm alari, k om plekslanish re ak siy alarid a komplekslarning barqarorlik konstantalari va oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida oksred juftlarning potensiallari bilan belgilanadi. K o‘pgina h o llard a m uvozanatga erituvchining avtoprotoliz konstantasi ta’sir ko‘rsatadi. Shuni ham aytish kerakki, oksidlanishqaytarilish va komplekslanish reaksiyalari muayyan p H qiymatida o‘tkazilganligi uchun eritmaga kislota, asos yoki bufer aralashmalar qo‘shiladi. Bu moddalar eritmaning elektr o‘tkazuvchanligiga katta ta’sir ko'rsatganligi uchun ular konduktometrik titrlashda ishlatilmaydi yoki juda cheklangan hollarda qo‘llanilishi mumkin.