1-laboratoriya ishi: Sifat reaksiyalarini bajarish texnikasi

Reaksiyani bajarish uchun temir (II) tuzining 2-3 tomchi eritmasiga 1-2 tomchi xlorid kislota va reaktiv eritmasi asta-sekin 2-3 tomchi qo`shiladi.
Dimetilglioksim (Chugayev reaktivi) temir (II) ionidan suvda eriydigan qizil rangli ichki kompleks birikma hosil qiladi. Reaksiya ammiakli muhitda o`tkazilishi kerak. Temir (II) ioni oson oksidlangani uchun unga ko`pincha temir (III) ioni aralashgan bo`ladi. Shu bois dimetilglioksim yordamida temir (II) ionini topish uchun qo`shiladigan ammiak ta`siridan Fe(OH)₃ hosil bo`lishining oldini olish kerak, buning uchun aralashmaga temir (III) ionini kompleks birikma shaklida niqoblaydigan vino kislota eritmasi qo`shiladi. Dimetilglioksim nikel ioni bilan ham qizil-pushti rangli cho`kma hosil qilganligi uchun bu reaksiyani eritmada nikel mutlaqo ishtirok etmaganda o`tkazish lozim. Agar eritmada nikel bo`lsa, oldin uni eritmadan yo`qotish kerak.
Reaksiyani bajarish uchun 1-2 tomchi temir (II) tuzi eritmasiga bir tomchi vino kislotasi eritmasi, 2-3 tomchi ammiak eritmasi va dimetilglioksimning spirtdagi eritmasidan 2-3 tomchi qo`shiladi.
III guruh kationlarini aralashmasini (nomalum tarkibli eritma) analiz qilish
Quruq modda eritmasidan kationlarni topish jarayonida yo'l-yo'lakay u yoki bu anionlarning bor- yo'qligi to'g'risida ma'lumotga ega bo'lish mumkin. quruq modda suyultirilgan xlorid yoki nitrat
kislotada eritilgan bo'lsa, va bu eritmadan Ba<sup>2+</sup>, Sr<sup>2+</sup>, yoki Pb<sup>2+</sup> kationlari aniqlangan bo'lsa, o'z- o'zidan ravshanki. tekshirilayotgan eritmada SO<sub>4</sub> <sup>2-</sup> anionlari bo'lmaydi. Neytral yoki ishqoriy muhtli eritmadan Ba<sup>2+</sup> kationlari topilgan bo'lsa, ishonch bilan tekshirilayotgan eritmada I guruh anionlarining hammasi yo'q deb aytish mumkin bo'ladi. Cho'kmasi bo'lmagan eritmadan Ag<sup>+</sup> kationlari topilsa, II guruh anionlari yo'qligini ko'rsatadi. CO<sub>3</sub><sup>2-</sup>, S<sup>2-</sup><sub>,</sub> SO<sub>3</sub><sup>2-</sup> va S<sub>2</sub>O<sub>3</sub><sup>2-</sup> anionlari borligi kationlarni analiz qilish yo'lida eritmani kislotali muhitga keltirishda gazlar(CO<sub>2</sub>, H<sub>2</sub>S, SO<sub>2</sub>) ajralib chiqishga qarab topilishi mumkin.
Tekshirilayotgan quruq modda eritmasida ayrim anionlarning bor-yo'qligi haqida xulosa chiqarilgandan. unda bo'lishi ehtimoli tutilgan anionlarni topishga o'tiladi.
Anionlarni topish uchun quruq moddani maxsus tayyorlab olish lozim. Anionlarni faqat eritmada K<sup>+</sup>, Na<sup>+</sup> va NH<sub>4</sub><sup>+</sup> kationlari ishtirokidagana oson aniqlash mumkin. Boshqa kationlar, ya'ni «og'ir metallar»ning kationlari — II-V guruh kationlari Mg<sup>2+</sup> kationi bilan birgalikda anionlarni aniqlashga halaqit beradi. Eritmada bu kationlarning ba'zilarini rangli bo'lishi, oksidlash-qaytarish xossalari borligi, bir qator anionlar bilan birkib, cho'kma berishga qobil ekanligi anionlarni topishga xalaqit beradi. Shuning uchun «og'ir metallanming kationlarini yo'qotish va hamma tuzi ami natriy tuzlariga aylantirish maqsadida tekshirilayotgan modda natriy karbonat Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> eritmasi qo'shib qaynatiladi Bunda II-V—guruh kationlari karbonatlar yoki gidroksidlar holida cho'kadi:
BaSO<sub>3</sub>+Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>=BaSO<sub>3</sub>↓ + Na<sub>2</sub>SO<sub>3</sub>
AlCl<sub>3</sub> + 3Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> + 3H<sub>2</sub>O = 2Al(OH)<sub>3</sub>↓+6NaCl+3CO<sub>2</sub>↑
Taxminan 0,lg quruq modda tigelda 0,4g kimyoviy toza suvsiz natriy karbonat Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> bilan aralashtiriladi, ustiga 50-60 tomchi distillangan suv qo'shiladi, aralashma 5 minut davomida (bug`langan suvni o'rnini to'ldirib turish uchun suv qo'shib turgan xolda) qaynatiladi.
Tigeldagi bo'lgan aralashma konussimon probirkaga o'tkaziladi, sentrifugalanib, cho'kmasi ajratiladi. Analiz kilishdan oldin «sodali so'rim» natriy karbonatniig ortiqchasini yo'qotish maqsadida sirka kislota bilan neytrallanadi. Bu ishni juda ehtiyotlik bilan bajarish lozim, kislotadan ko'prok ko'shilsa S^2-, NO₂^2- va ba’zi bir anionlarni yo'kotib yuborish mumkin. Shuni e’tiborga olish kerakki, CO₃^2- anioni so'rim tayyorlashda eritmaga kirib koladi. Shu sababli CO₃^2- anioni quruq moddaning ozgina ulushidan xlorid kislota ta’sir ettirib topiladi.
Quruq modda eritmasi tarkibidagi kationlar va anionlar aniqlanib bo'lgach, tekshirilayotgan namunani tuz tarkibi to'grisida xulosa chiqariladi. Masalan, agar Na⁺, K⁺, NH₄⁺ kationlari va NO₃^- anioni topilgan bo'lsa, namuna kaliyli, natriyli va ammoniy nitratlari aralashmasidan iborat bo'ladi. Bordiyu, K⁺ kationi, shuningdek SO₄²⁺ va NO₃^- anionlari topilgan bo'lsa, unda quruq modda ikki tuz — K₂SO₄ va KNO₃ aralashmasi bo'lib chiqadi.