1-laboratoriya mashg’uloti mavzu: oqava suvlar loyqaliq darajasini aníqlash

Guruhlarga beriladigan topshiriqlar
1-guruh. Ishning nomi, uning maqsadi va kerakli qurollarni o`rganadi.
2-guruh. Ishning nazariy qismini o`rganish, tegishli mulohazalar qilish.
3-guruh. O`lchash va natijalarni hisoblash qismini o`rganish.
4-guruh. Natijalarni olish.
5-guruh. Xulosalar qilish va mustaqil fikr yuritish.
3 - TAJRIBA MASHG'ULOTI
Tındırgichlarning texnologiyalıq hám esaplaw kórsetkishlerin anıqlaw
Jumıstıń maqseti: Shóktiriw procesin modellestiriw usılı hám tındırgichning geometriyalıq ólshemlerin esaplaw usılı menen tanısıw.
Teoriyalıq maǵlıwmatlar
Aqaba suwni mexanik tazalaw usılı eń tiykarǵı hám keń tarqalǵan usıllardan biri esaplanadı. Bul usıl qumushlagichlarda, tındırlagichlarda, gidrosiklonlarda, Sentrafugalarda, flatatorlarda hám filtrlerde ámelge asıriladı.
Pataslanǵan suwni mexanik tazalaw imaratlardı tańlaw hám olardıń kórsetkishlerin esaplaw ushın tidirish kinetikasi bólek áhmiyetke iye. Iymek sızıqlardıń xarekteriga qaray, aqaba suwdaǵı suspenziyalarning ajırasıw procesi haqqında, suw quramındaǵı neft ónimleriniń bar ekenligi yamasa joq ekenligi haqqında ol yamasa bul tazalaw usılınıń qollanıw múmkinshiligi hám maqsetke muwapıqlıǵı haqqında juwmaqlar shıǵarıw múmkin.
Qumushlagichlar-tazalaw imaratlarınan biri bolıp, olarda pataslanǵan suwni tındırıw processinde erimagan turpayı dispersli qosılmalar cho'kadi. Qumushlagichlarning geometriyalıq ólshemlerin esaplaw negizin salmaqlıq kúshi tásirinde muallaq elementlardıń shógiw tezligin anıqlaw quraydı.
Suw qatlamınıń bálentligi h (mm) den waqıt τ (sekund ) birliginde cho'kadigan shókpediń gidravlik irililigi Ol tómendegi formula arqalı esaplanadı :

(1)

Shókpediń cho'kuvchanligi (P) tómendegi formula arqalı esaplanadı: (2)
Bul jerde Mg- suwdiń dáslepki ılaylılıǵı, mg/l.
Mi - izertlew etiletuǵın suw úlgisinde málim waqıt dawamında shókpe
cho'kkandan keyingi ılaylılıǵı, mg/l.
Qoqım (ılaylı ) ga kelip túsetuǵın muallaq zarachalarning muǵdarı (P) olardıń gidravlik iriligine (Ol) baylanıslı boladı.
(3)
Shóktiriw procesin modellestiriw usılı bul izertlew atırǵan suw qatlamınıń túrli bálentliginen muallaq elementlardıń shógiw iymek sızıqları xarakterine tiykarlanǵan bolıp tabıladı.
Qumushlagichlarni esaplaw tómendegi tártipte ámelge asıriladı.
Berilgen suw sarpı Q ni inabatqa alıp, qumushlagichning ulıwma maydanı Fum (m2) tómendegi formula arqalı esaplanadı.
 (4)
Bul jerde α - tezlik vertikal quraytuǵın tásirin inabatqa alıwshı koeffisient bolıp, ol tómendegi formula menen hisolanadi:  (5)
(6)
Vo'r - tındırgichda suwdiń ortasha gorizontal tezligi, mm/s.
Bir tındırgichning eni B (m) tómendegi formula menen esaplanadı :
 (7)
Bul jerde N - tındırgichdagi bólimler sanı
H - tındırgichning tereńligi.
Tındırgichning uzınlıǵı L (m) tómendegi formula menen esaplanadı :X
(8)
Jumıstı orınlaw tártibi
1. Ílaylı suwni payda etetuǵın element.
2. Shıyshe cilindrler hám pipetka.
3. Konussimon kolbalar (100 ml)
4. Sekundomer.
5. Fotoelektrokallorimetr yamasa Snyollen ásbapı.
Besew cilindrlerde izertlew etiletuǵın ılaylı suw alıp, tındırıwǵa qóyıladı. Suwdı cilindrda tındırıw waqıtı kestede kórsetilgen (ol oqıtıwshı tárepinen ózgertiliwi múmkin).
Cilindrler degi ılaylı suwni tındırıw waqıtı τ, daq.
Keste

Silindr raqami	Suvni tindirish vaqti τ, daq.
1 2 3 4 5	10 15 20 25 30

Hár bir cilindr ushın belgilengen tındırıw waqıtı ótkennen keyin, bálentligi h (mm) olshenedi. Pipetka járdeminde suwdiń joqarı qatlamı ajıratıp alınadı hám Snyollen ásbapı járdeminde onıń tınıqlıǵı anıqlanadı. Kesteden paydalanıp, suwdiń tınıqlıǵı onıń ılaylılıǵına M (mg/l) aylantırıladı.

Hár bir suw úlgisi ushın (2) formula járdeminde muallaq elementlardıń cho'kuvchanligi (P) esaplanadı hám (1) formula járdeminde olardıń iriligi (Ol) esaplanadı. Alınǵan nátiyjeler tómendegi kestede jazıladı.
Jadval

Silindr raqami

Suvni tindirish vaqti, τ, daq

Dastlabki suvning loyqaligi Mg , mg/l

Tindiril gan suv qatlami ning balandli gi h, mm

Suv ning tiniqligiP, sm

Tindiril gandan keyin suvning loyqaligi Mi , mg/l

Muallaq zarrachalarning cho`kuvchanligi P, %

Zarrachalar ning gidravlik yirikligi,