1-lektsiya Qaraqalpaqstan faunası pánine kirisiw

Qızıl qanat torta (Scardinius erythrophthalmus Linnaeus., 1758)
Uzınlıǵı 20-25 sm, siyrek 30 sm ge shekem, eń irileri 35-36 sm, salmaǵı 100-300 g, irileri 500 g ǵa shekem jetedi. Dár`yanıń aǵısı az bólimlerinde siyrek ushırasadı, tiykarınan kóllerdiń ósimlikke bay bólimlerinde ushırasadı. 2-3 jasında dene uzınlıǵı 12-13 sm, salmaǵı 30-50 g ǵa jetkende jınısıy jaqtan pisip jetilisedi. Aprel - iyuń aylarında suwdıń temperaturası 18-22<sup>0</sup>C ta kóbeyiwi ótedi. Kóbeyiw dáwirinde erkekleriniń bas hám dene bólimlerinde isikler payda boladı. Bul isikler olardıń kóbeyiw dáwirindegi jasanıwı bolıp esaplanadı. Kóbeyiwi dushshı hám duzlıraq suwlarda da ótedi. Uwıldırıqlar suw ósimlikleriniń shaqalarına jabısadı. Tuwıwshılıǵı 7-200 mıń uwıldırıqqa tuwra keledi. Jetilisken uwıldırıqlarınıń ólshemi 1,3-1,5 mm ge teń. Tiykarınan suw ósimlikleri, siyrek shıbın-shirkeylerdiń lichinkaları, plankton shayan tárizliler menen awqatlanadı.
Tarqalıwı: Aral teńizinde tirishilik etken, házirgi waqıtta Ámiwdárya basseyniniń tegis bólimlerindegi suw qorlarında ushırasadı.
Ílaqa (Silurus glanis Linnaeus., 1758)
Júdá úlken balıq. Ádebiy maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda Ámiwdáryanıń tómengi aǵımınan uzınlıǵı 5 m den, salmaǵı 300 kg nan artıq keletuǵın ılaqa uslanǵan. Dáryalarda, kóllerde, kanallarda, suw saqlaǵıshlarda tirishilik etedi. Oyıqlarda jatadı. 3-4 jasında dene uzınlıǵı 45-55 sm, salmaǵı 700-1000 g shamasında jınısıy jaqtan pisip jetilisedi. Maydıń aqırı iyuń aylarında suwdıń temperaturası 20-23<sup>0</sup>S aralıǵında suwdıń jaǵa boyına uwıldırıq shashadı. Ilaqalar ósimlik qaldıqlarınan ápiwayı uya saladı yamasa qamıs yaki jekenlerdiń tamırına uwıldırıq shashadı. Tuwıwshılıǵı jasına baylanıslı 7 mıńnan 1 million uwıldırıqqa shekem jetedi. Jetilisken uwıldırıqları iri bolıp, ólshemi 2-3 mm ge teń. Erkekleri uyasın qorǵaydı.
Tarqalıwı: Ózbekistannıń derlik barlıq tegis jerlerdegi suw qorlarında ushırasadı.
Alabuǵa (Perca fluviatilis Linnaeus., 1758)
Dene uzınlıǵı 25 sm, salmaǵı 250 g shamasındaǵı balıq. Bular kóllerde, suw saqlaǵıshlarda, dáryalarda tirishilik etedi. 2-3 jasında jınısıy jaqtan pisip jetilisedi. Erte báhárde mart-aprel` aylarında suwdıń temperaturası 7-8⁰S jetkende kóbeyedi. Uwıldırıqları lenta túrinde bolıp, onı suw astı ósimliklerine saladı. Tuwıwshılıǵı 5-250 mıń uwıldırıqqa tuwrı keledi. Alabuǵanıń mayda shabaqları omırtqasızlar menen, al irileri jırtqıshlıq penen awqatlanadı.