1-Ma’ruza. Geosiyosat fanining ob’ekti, predmeti va vazifalari

Mintaqa va davlat nomi	Maydoni, km^2	Aholisi, mln kishi, 01.06.2019y.	Aholi soni prognozi, 2050 yil	YaMM, PPS, 2018 y., (US$)	Poytahti
Davlat tuzumi
1	2	3	4	5	6	7	8
	Amerika	39924586	1011,0	1202,0	32760
	1. Shimoliy Amerika	19357280	367,0	435,0	61747
1	Kanada	9984670	37,4	47,0	47280	Ottava	Parlamentar federatsiya
2	Amerika Qo‘shma Shtatlari	9372610	329,2	387,6	63390	Vashington	Respublika
	2. Markaziy Amerika	2493734	177,0	218,0	16570
1	Beliz	23000	0,4	0,6	8200	Belmopan	Monarxiya
2	Gvatemala	108890	17,6	26,9	8310	Gvatemala	Respublika
3	Gonduras	112090	9,7	13,8	4780	Tegusigalpa	Respublika
4	Kosta-Rika	51100	5,1	6,1	16670	San-Xose	Respublika
5	Meksika	1972550	126,6	148,2	19440	Mexiko	Respublika
6	Nikaragua	129494	6,5	8,5	5390	Managua	Respublika
7	Panama	75570	4,2	5,8	23510	Panama	Respublika
8	Salvador	21040	6,5	11,9	7850	San-Salvador	Respublika
	3. Karib havzasi davlatlari	233707	43	46
1	Antigua va Barbuda	442	0,10	0,16	25160	Sent-Djons	Konstitutsion monarxiya
2	Antil orollari (KYuRASAO)	960	0,2	0,2	27820	Villemstad	Muxtoriyat
3	Bagam orollari	13940	0,4	0,4	30920	Nassau	Buyuk Britaniya hamdo‘stligi
4	Barbados	430	0,3	0,3	17640	Brijtaun	Monarxiya
5	Gaiti	27750	11,3	14,9	1870	Port-o-Prens	Respublika
6	Gvadelupa (Fransiya)	1780	0,4	0,4		Baster	Fransiya dengizorti departamenti
7	Grenada	344	0,1	0,1	14270	Sent-Jorjes	Konstitutsion monarxiya
8	Dominika	754	0,07	0,07	10680	Rozo	Respublika
9	Dominikan Respublikasi	48730	10,4	12,5	16960	Santa-Domingo	Respublika
10	Kuba	110992	11,2	9,9		Gavana	Respublika
11	Martinika	1100	0,40	0,3		Fort-de-Frans	Fransiya dengizorti departamenti
12	Puerto-Riko (AQSh)	9100	3,1	2,6	26560	San-Xuan	AQShning ma’muriy hudud birligi
13	Sent-Vinsent va Grenadini	389	0,10	0,10	13210	Kingstaun	Konstitutsion monarxiya
14	Sent-Kits va Nevis	261	0,05	0,06	30120	Baster	Konstitutsion monarxiya
15	Sent-Lyusiya	616	0,20	0,2	12970	Kastri	Konstitutsion monarxiya
16	Trinidad va Tobago	5128	1,40	1,3	32060	Port-of-Speyn	Respublika
17	Yamayka	10991	2,8	2,3	8930	Kingston	Konstitutsion monarxiya
	4. Janubiy Amerika	17839865	425	503	16059
1	Argentina	2760990	44,9	56,4	19820	Buenos-Ayres	Respublika
2	Boliviya	1098580	11,5	16,5	7670	Sukre	Respublika
3	Braziliya	8547000	209,3	232,9	15820	Brazilia	Respublika
4	Venesuela	916445	28,5	41,7	17900	Karakas	Respublika
5	Gayana	214970	0,8	0,8	8570	Jorjtaun	Respublika
6	Fransuz Gvianasi	91000	0,3	0,6		Kaenna	Region
7	Kolumbiya	1138910	50,4	56	14490	Bogota	Respublika
8	Paragvay	406750	7,2	9,2	13180	Asunson	Respublika
9	Peru	1285220	31,8	39,5	13810	Lima	Respublika
10	Surinam	163270	0,6	0,7	13420	Paramaribo	Respublika
11	Urugvay	176220	3,5	3,7	21900	Montevideo	Respublika
12	Chili	756950	19,1	21,6	24250	Santyago	Respublika
13	Ekvador	283560	17,3	23,2	11410	Kito	Respublika

Manbalar: Ropulation Reference Bureau. 2019 World Population Data Sheet; Ropulation Reference Bureau. World Population Data 2019; http://ostranah.ru/_lists/area.php.

Mintaqa davlatlarining iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishida, ularning AQSh bilan bevosita savdo-iqtisodiy aloqalari katta ahamiyatga ega.
Karib xavzasi davlatlari. Mazkur mintaqa Atlantika okeanining g‘arbiy qismida, Shimoliy va Janubiy Amerika oralig‘ida joylashgan Karib dengizi va atrofidagi 17 ta turli katta-kichiklikdagi orol davlatlardan tashkil topgan. Ular jumlasiga quyidagilar kiradi: Antigua va Barbuda, Antil orollari, Bagam orollari, Barbados, Gaiti, Gvadelupa,
Grenada, Dominika, Dominikan Respublikasi, Kuba, Martinika, Puerto-Riko, Sent-Vinsent va Grenada, Sent Kris va Nevis, Sent-Lyusiya, Trinidad va Tobago, Yamayka.
Karib xavzasi davlatlarining umumiy maydoni – 233,7 ming km. kv.ni, aholisi esa – 43 mln kishini (2019 y.) tashkil qiladi. Bu borada ushbu mintaqa qolgan hududlardan ancha farq qiladi.
Mintaqada hudud xajmiga ko‘ra Kuba (110,8 ming kv.km.) eng yirik davlat hisoblanadi. Shuningdek, bu borada Dominikan Respublikasi, Gaiti, Bagam orollari va Yamayka ham ajralib turadi.
Mintaqa davlatlari turlicha hudud, aholi, resurs va iqtisodiy salohiyatga ega. Ularning barchasi orol davlatlaridan iborat ekanligi, go‘zal tabiat va dengiz iqlimiga ega ekanligi, ko‘proq turizmni rivojlanishiga asos bo‘lgan.
Aholi soniga ko‘ra, Kuba respublikasi, Dominikan respublikasi va Gaiti har biri 10 mln kishidan ko‘p aholiga ega. Mintaqaning qolgan aksariyat ko‘pchilik davlatlari aholisi 500 ming kishidan kam.
Mintaqa davlatlarining davlat tuzumi turlicha. Ulardan 7 tasi (Antigua va Barbuda, Barbados, Grenada, Sent-Vinsent va Grenadini, Sent Kits va Nevis, Sent-Lyusiya, Yamayka) monarxiya davlat boshqaruv shakliga ega bo‘lsa, 6 tasi respublika (Gaiti, Dominika, Dominikan Respublikasi, Kuba, Trinidad va Tobago, Antil orollari), Gvadelupa va Martinika (Fransiya dengizorti departamenti), Puerto-Riko (AQSh protektorati).
Mintaqa davlatlarining ko‘pchiligi Britaniya Hamdo‘stligi tarkibiga kiradi. Jumladan, Yamayka, Sent-Kits va Nevis, Sent-Vinsent va Grenadini, Antigua va Barbuda, Sent-Lyusiya, Barbados, Bagam orollari, Grenada davlatlari Britaniya Hamdo‘stligi a’zolari bo‘lib, Buyuk Britaniya qirolichasi rasman davlat boshlig‘i hisoblanadi. Shuningdek, Trinidad va Tobago bilan Dominika davlat tuzumiga ko‘ra respublika bo‘lishi bilan birga, Britaniya Hamdo‘stligi a’zolaridir.
Hamdo‘stlik a’zo davlatlarga moliyaviy yordam berish bilan birga, atrof muhitni muhofaza qilishda, ta’lim tizimini rivojlantirish, o‘zaro savdoni yo‘lga qo‘yish hamda ilmiy-texnik hamkorlikni amalga oshirishga yordam beradi.