1 ma`ruza. Kirish. Hayot faоliyati хavfsizligini ta`minlash asоslari

Ishlab 
chiqarish 
korxonalarida 
baxtsiz 
hodisa 
va 
kasb 
kasalliklarining 
kelib 
chiqishi Ma‘lumki, ishlab chiqarish korxonalarida texnika xavfsizligi sanoat sanitariyasi va yong‗in 
xavfsizligi qoida, norma va yo‗riqnomalarining buzilishi ishlovchilarning jarohatlanishiga, zaharlanishiga 
yoki kasb kasalliklariga olib keladi. Jumladan, shikastlanish, inson tanasining teri yoki boshqa qismlariga 
tashqi ta‘sirlar: mexanik, kimyoviy, issiqlik va elektr ta'sirida yuzaga keladigan talafotdir. Masalan, urilishi 
natijasida organizmning lat yeyishi, teri kesilishi, suyak sinishi, terining kuyishi sovuq urishi, elektr toki 
urishi 
va 
boshqa 
inson 
faoliyatining 
buzilish 
hol'atlarini 
aytish 
mumkin. 
Jarohatlanish 
va 
baxtsiz 
hodisa 
3 
turga 
bo‗lib 
baholanadi 
1. 
Ishlab 
chiqarishda, 
ish 
joyida 
jarohatlanish. 
2. 
Ish 
bilan 
bog‗liq, 
lekin 
bevosita 
ishlab 
chiqarish 
bilan 
bog'lanmagan. 
3. 
Ishlab 
chiqarish 
va 
ish 
bilan 
bog'lanmagan 
jarohatlanish. 
Birinchi turdagi jarohatlanishga ishchining ma‘muriyat tomonidan buyurilgan ishni bajarish davomida ish 
joyida 
oladigan 
jarohati 
kiradi. 
Ikkinchi turdagi jarohatlanishga korxona ma'muriyati topshirig‗i bilan boshqa joylarda ishlarni 
bajarganda oladigan jarohati kiradi (masalan, ishga boribkelish vaqtida, xizmat safari vaqtida, boshqa 
obvektlardagi faoliyatda). Birinchi va ikkinchi turdagi jarohatlanishlarga (baxtsiz hodisalarga) ishab 
chiqarish bilan bog‗liq bo‗lsa, ma‘muriyat javobgar hisoblanadi va jarohatlanish vaqtida yo‗qotilgan ish 
kunlari uchun haq to‗lanadi. Agar jarohatlanish ishning mehnat xavfsizligi qoida va normalariga amal 
qilmasligi oqibatida kelib chiqqan bo'lsa, u holda ishchi ma‘muriyat xodimi bilan javobgar hisoblanadi. 
Bunda moddiy to‗lov ma'muriyat xodimi va ishchining aybdorlik darajasiga qarab belgilanadi.