1 Maruza mashg'uloti doc

---

1-MAVZU: Fizika fani va uning tadqiqot uslublari. Fizika fani va uning
tadqiqod tuslublari. Fizikaviy qonunlarning birligi, olamning moddiyligi.
Fizikaning boshqa tabiiy fanlar va qishloq xo’jalik ishlab chiqarishi bilan
bog’lanishi. Fizika fani yutuqlaridan qishloq xo’jaligida foydalanish. Fizik
kattaliklar va o’lchov birliklari haqida ma’lumotlar. Kinematika asoslari.
Harakatning asosiy xarakteristikalari. Mexanik Harakat. Harakat turlari.
Moddiy nuqta. Sanoq sistemasi. Tezlik. Tezlanish. Klassik mexanikada fazo
va vaqt tushunchasi. Qishloq xo’jaligi maxsulotlari bir jinsli bo’lmagan fazo
va vaqtda yetishtiriladi.
Reja:
1. Fizika fani va uning tadqiqot uslublari.
2. Fizik kattaliklar va o’lchov birliklari haqida ma’lumotlar.
3. Kinematika asoslari. Harakatning asosiy xarakteristikalari.
4. Vektor katgaliklarni ularning koordinatalari orkali ifodalash.
Tayanch so’z va iboralar:
Fizika
Harakat
Fizika tabiiy fanlar ‘oydevori
Kuzatish
Tajriba
Fizik kattalik
Gipoteza
Fizik model nazariya klassik fizika
Zamonaviy (kvantlar) fizikasi
Fizika jonli boplmagan tabiat hodisalarini umumiy qonuniyatlarini oprganadi.
Shu sababli bu fan nomi yunoncha «Fyuzis» bo’lib, tabiat degan ma`noni
anglatadi. Umumiy fizikani asosan quyidagi bo’limlarga bo’lib oprganamiz:
® Mexanika.
® Molekulyar fizika va termodinamika.
® Elektr va magnetizm.
® Optika.
® Atom va yadro fizikasi.
Tabiatdagi harakat mexanik, issiqlik, elektromagnit va h.z.dan iborat bopladi. Bu
harakatlarning eng soddasi mexanik harakatdir.
Mexanik harakat deb jismning - moddiy nuqtaning fazodagi vaziyatini boshqa
jismlarga nisbatan opzgarish jarayoniga aytiladi.
Mexanika uch boplimga ajratiladi: kinematika, statika va dinamika.
Kinematika jismning harakatini, uni kelib chiqish sababini hisobga olmagan
holda oprganib, jismning berilgan vaqt momentidagi vaziyati, harakat tezligi va
yopnalishini aniqlaydi.

---

Statika jismning yoki jismlar sistemasiniig muvozanat shart - sharoitlarini va
muvozanat buzilgandagi harakati yopnalishini oprganadi.
Dinamika jismlarning massasi, ularniig opzaro ta`sirini hisobga olgan holda
ularning harakati va boplayotgan fizik jarayonlarniig sababini bilgan holda
o’rganadi. Shuni ta`kidlash kerakki, fizikanint asosiy qonunlarini mantiqan isbot
etish mumkin emas. Ularnint topgpri va notopgpriligini, kuzatish jarayonida yoki
tajribalarga asoslanib aniqlash mumkin.