1-ma’ruza mavzu: farmatsevtik yordam fani va uning mazmuni. Retseptsiz dori moddalari bilan davolanadigan asosiy kasallik va patologik xolatlarda qayd etiladigan simptom va sindromlar haqida tushuncha dori va oziq-ovqat moddalarining o‘zaro

DM va suyukliklar
Farmatsevtlardan bemorlar dori moddasini nima bilan ichishni tavsiya etish mumkinligini so‘rashadi. DM ni qabul qilishda suyuqlik miqdori preparatning maksimal effektining yuzaga chiqishi katta axamiyatga ega bo‘lib, suyuqlik miqdori preparatning so‘rilishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, konsentrlangan eritmalarning so‘rilishi asuyultirilgan eritmalarga nisbatan ancha qiyin. Nordon yoki ishqoriy eritmalar og‘iz orqali berilsa ularning biomosligi konsentrlangan eritmalarnikiga nisbatan yuqori (aspirin, fenobarbital va b.) Suvda yomon eruvchi dorilarda xam (eritromitsin) shunday.
Antibiotiklarning, masalan, tetratsiklinning so‘rilishida eritma konsentratsiyasining axamiyati yo‘k. Suvda yaxshi eruvchan preparatlarning (aspirin, amoksitsillin) so‘rilishi suyuqlikning miqdoriga bog‘liq bo‘lib, ko‘p miqdordagi suyuqlik bu dorilarning biomosligini oshirishi mumkin.
Bugungi kunda DM va suyuqliklarni birga qullash uchun quyidagi umumiy takliflarni kiritish mumkin:
1) rezorbtiv ta’sirga ega dori moddalarini 30-40 min. ovqatdan oldin, 50-100 ml. dist. suv yoki qaynatilgan suv bilan ichish mumkin
2) ko‘p miqdorda suyuqlik bilan suvda yomon eriydigan dorilar kqbul qilinsa, ularning biomosligi oshib ketadi.
3) Suvda yaxshi eriydigan dorilarning biomosligi suyuqlik miqdoriga bog‘liq emas.

YUqoridagilardan tashqari DM suyuq oziq moddalar bilan quyidagicha o‘zaro ta’sirlashadi:

DM va sut maxsulotlari Ushbu ta’sirga antibiotiklar guruxiga mansub tetratsiklinning sut bilan o‘zaro ta’siri yaqqol misol bo‘la oladi. Sut tarkibidagi kazeinogen oshqozon shirasi ta’sirida kazeinat-kalsiyga aylanadi va tetratsiklin va boshqa antibiotiklar bilan (metatsiklin,doksitsiklin kabilar) so‘rilmaydigan kompleks xosil qiladi. Natijada sut va sut maxsulotlari 20-80 % ga ularning so‘rilishini xamda terapevtik effektlarini kamaytiradi.
SHuningdek. sut og‘iz orqali beriladigan penitsilin va sefalosporinlar guruxi antibiotiklarinining so‘rilish tezligini xam kamaytirishi aniqlangan. Ammo sut nosteroid yallig‘lanishga qarshi (butadion, indometatsin, voltaren), rezerpin, buyrak usti bezi gormonal preparatlarining (prednizolon, deksametazon) so‘rilish tezligini oshiradi. SHu sababli bu preparatlarni 30-40 min. ovqatdan oldin sut bilan ichish tavsiya etiladi. Bolalarga dorilarni sut bilan aralashtirib sut idishida berish tavsiya etilmaydi. Sababi dorilarning qanchadir miqdori idish devorlarida, bolalar surgichlarida qolib ketishi natijasida dorining etarlicha dozasi organizmga tushmaydi