1-маърўза: Кириш

 
5.3.Suyuqlikli manometrik termometrlar 
 
Suyuqlikli manometrik termometrlar sistemasi boshlang‟ich bosimi ostida 
suyuqlik bilan to‟ldiriladi. Buning uchun simob, ksilol, propil, alkogol, metanksilol 
va hokazolar ishlatiladi. Suyuqlikli termometrlar uchun bog‟lovchi kapillerlar 
uzunligi 0,6 dan 10 metrgacha bo‟ladi. Bu termometrlar – 150 
0
С dan +600 
0
С gacha 
bo‟lgan haroratlarni o‟lchashga imkon beradi. 
Termoballon harorati t
0 
dan t gacha orttirilganda undagi suyuqlik kengayadi, 
ortiqcha hajm kapilliyarga va manometrik prujinaga siqiladi. Termoballon va 
kapillyar qattiqligi manometrik prujinanikidan anchagina ko‟p, shuning uchun 
sistema hajmining orttirilishi manometrik prujina hajmining o‟zgarishi hisobidan 
bo‟ladi. Manometrik naychaning deformatsiyalanishi natijasida uning erkin uchi 
siljiydi. 
Suyuqlik uchun harorat ta„sirida o‟zgargan bosimni quyidagi tenglama orqali 
topish mumkin: 
 
 
 
t






,
 
 
 
(5.6) 
 
bunda 


- berilgan bosimning o‟zgarishi, н/м
2
; 

- berilgan suyuqlikning hajmiy 
kengiyish koeffitsienti, 1/grad; 

- berilgan suyuqlik hajmining kengayish koeffitsienti, м
2
/Н; t

- 
haroratning o‟zgarishi,
0
С. 
Termoballondan siqib chiqarilgan ortiqcha suyuqlik hajmi quyidagi formula 
orqali hisoblanadi: 
 
 
 



0
0
3
t
t
V
V






 ,