1-mavzu. 1-mashg’ulot. Avtomobil yo‘llarini qurishda yo‘l qurilish materiallarining o‘rni va ahamiyati

Materiallarning sinfga bo‘linishi. 
Qurilish materiallari kelib chiqishiga qarab tabiiy va sun’iy bo‘ladi. Qurilish materiallarini 
texnik xossalariga ko‘ra quyidagi guruxlarga bo‘lish mumkin: 
plastik materiallar - kuch, tempyeratura yoki suv ta’sirida qayta ishlanish xususiyatiga ega 
bo‘lgan materiallar (gil, bitum, mis, qo‘rg‘oshin va x. k.) 
elastik materiallar - unga ta’sir etayotgan kuch olingandan so‘ng o‘z shakliga qaytadigan 
materiallar (rezina, po‘lat, yog‘och) 
murt materiallar — ta’sir etayotgan kuch natijasida o‘lchami va shaklini o‘zgartirmaydi buzilish 
hossasiga ega bo‘lgan materiallar (shisha, chuyan, g‘isht va x,.k.) 
A) Mustahkam — granit, temir, yogoch 
B) Mustahkamligi past — chig‘anoqtosh, somon, xom g‘isht 
a) qattiq - chuyan, shisha, granit 
b) yumshoq. - yog‘och, qo‘rg‘oshin, bitum 
Suv, kislota, ishqor, issiq-sovuq xamda fizik-kimyoviy jarayonlar ta’sirida chidamli- (klinkyer, 
plastmassalar) va chidamsiz (xom g‘isht)
materiallar; 
Izolyasiya materiallari-issiqlik o‘tkazmaydigan (mineral paxta, jun, govakli asbest buyumlar) 
Tovushni yutuvchi-(pemza, qatlamli shisha paxta, fibrolit) 
gidroizolyasion- (bitum, rubyeroid, tol) elektroizolyasion-(rezina, chinni, marmar) xossalarga 
ega bo‘lgan materiallar.
3.Avtomobil yo‘llari qurilish materiallarining fizik mexanik xossalari.
4.Avtomobil yo‘llari qurilish materiallarining kimyoviy xossalar 
Materiallarning fizik va ximik xossalari. 
Zichlik. Material massasining mutlaq, zich hajmiga bo‘lgan nisbati uning zichligi 
deyiladi. 


m
V
a
,
g/sm
3
m - materialning quruq xoldagi massasi, g. 
V
a
— materialning mutloq, zich xolatdagi xajmi, sm
3 
Absolyut zich materiallarga misol - kvars, shisha, po‘lat 
Bitum - 0.9 - 1.2, g/sm
3
Yog‘och - 1.3 - 1.6, g/sm
3 
Granit - 2.6 - 2.9, g/sm
3
G‘isht - 2.5 - 2.8, g/sm
3 
Shag‘al - 2.7 - 2.9, g/sm
3
Beton - 2.6 - 2.7, g/sm
3