1-mavzu: elektr zanjirlari va ularni elementlari

2-MAVZU: ELEKTR ZANJIRLARINI MODELLASHTIRISH. 
Reja: 
1. 
Modellashtirish turlari. 
2. 
Elementlarni statik va dinamik modellari. 
3. 
Rezistiv, induktiv, sig`im elementlarini matematik modellari. 
Real elektromagnit va elektron qurilmalarni o`rganish jarayonida ularni element iva 
qismlaridagi jarayonlarni grafik va jadvallar yordamida ifodalash mumkin. Bundan tashqari, 
kuzatilgan jarayonlar xarakteri bo`yicha statik va dinamik bo`ladi.
Elementlarni analitik modellari tok va kuchlanishlar uchun algebraik yoki differensial 
tenglamalar ko`rinishida berilishi mumkin. 
Grafik modellar grafiklar yordamida ko`rsatiladi, masalan, volt-amper xarakteristikalar 
(VAX), yoki sxema zamesheniya yordamida. Ideal elementlardan tuzilgan elektr sxema 
zamesheniyalar o`ta qulay va keng tarqalgan moddalar ko`rinishidir.
Jadvalli modellar raqamli jadvallar ko`rinishida berildi, ular asosan eksperemental 
xarakteristikaga grafiklarga mos tushgan bo`lishi kerak, chunki ular uchun analitik ifodalashni 
topish qiyin. 
Modellarni aniqligi modellar va real elementlar xarakteristikalarini o`rtacha kvadratik 
chetga chiqishi orqali baholandi. 




n
j
ej
ej
mj
У
У
У
n
1
)
(
1

bu yerda
mj
Y  va 
эj
Y  - xarakteristikani nuqtasidagi real elementni toki i  yoki kuchlanishi I. 
Elementlarni statik modellari o`zgarmas va o`ta sekin o`zgaruvchi ta`sirlarda ishlatiladi.
Dinamik modellar esa tez o`zgaruvchan hamda yuqori chastotali ta`sirlarda qo`llaniladi. 
Elektr zanjirlarni zamesheniya sxemalari. 

---

12 
Zamesheniya sxemalari real elektr zanjirlarini matematik ifodalanishi bo`lganligi 
sababdan ular ko`p hollarda elektr zanjirlarini matematik modeli deb ham ataladi.
Kuchlanishi toka bog`liqligi elektr zanjiri elementlarini asosiy xarakteristikalari 
xisoblanadi. Bu bog`lanishlarni volt-amper xarakteristikalari deb atashadi(VAX). 
Elektr zanjiri elementlari passiv va aktivga bo`linadi. Barcha elektr energiya manbalari