1-mavzu: fan va uning paydo bo’lishi. Fanning sistema ekanligi(esse yozish) O’zbek tilining izohli lug’atida fan tushunchasi haqida quyidagicha izoh beriladi

5-MAVZU:TILSHUNOSLIK VA FALSAFA MUNOSABATLARI(electron jurnaldan maqola toppish)
Л. Д. Петряков. Вопросы теории и методологии. Философия языка, философия науки и язык философии.// Научная статья УДК 167/168 DOI: 10.46724/NOOS.2022.3.5-11. С.5-11.

6-MAVZU:TILSHUNOSLIKNING TARIX BILAN ALOQASI(glossariy tuzish)
ТИЛШУНОСЛИК. Тил ҳақидаги, унинг ижтимоий табиати, вазифаси, ички тузилиши, таснифи ҳақидаги; муайян тилларнинг иш кўриш (фаолият) қонунлари ва тарихий тараққиёти ҳақидаги фан. Мақсади, вазифасига кўра тилшуносликнинг бир неча йўналишлари (соҳалари) бор; умумий тилшунослик, амалнй тилшунослик, хусусий тилшунослик структурал лингвистика, математик лингвистика ва б.
ТИЛШУНОСЛИККА КИРИШ . Умумий тилшуносликнингтил ҳақида дастлабки маълумот берувчи, тилшуносликда қўлланадиган асосий илмий термин ва тушунчалар билан таништирувчи, тилшуносликнинг асосий қисмларини ва хусусий тилшуносликда ўрганиладиган масалаларни ўзлаштириш учун назарий асос берадиган қисми.
ТИЛ ЭВОЛЮЦИЯСИ. Тилнинг тадрижий тарақкиёти.
ТИЛ ШОХОБЧАЛАРИ. Генетик жиҳатдан яқинлик белгиларига эга бўлган тил оилаларининг ички гуруҳлари, шу оила ичидаги тил гуруҳлари. Мас., ҳинд-овропа тиллари оиласига кирувчи ҳинд тили, славян [тили шохобчалари.
ТИЛ ТАРАҚҚИЁТИНИНГ ИЧКИ ҚОНУНЛАРИ. Тилнинг ўз табиати асосида (ўз моҳиятидан) келиб чиқадиган тараққиёт жараёнларини ифодаловчи қонунлар. Жуда кўп тиллар учун; умумий бўлган қонунлар (мас., луғат таркибининг тез, грамматик қурилишининг аста-секин ўзгариши ва б.) билан бирга айрим тилларнинг ўзига хос ички ривожланиш қонунлари бўлади.
Мас., ўзбек тилида сингармонимзмнинг йўқолиши, бунинг натижасида унлилар сонининг камайиши; -лар аффикси вазифа доирасининг кенгайиши, сўз бирикмалари тузилишида янги турларнинг пайдо бўлиши ва ҳ.

7-MAVZU:TILSHUNOSLIK VA ANTROPOLOGIYA(esse yozish)
Tilshunoslik va antropologiya o'rtasida yaqin munosabatlar mavjud. Tilshunoslik va Antropologiya, birinchisi, til haqidagi fan, ikkinchisi, mos ravishda insonga bag'ishlangan tadqiqotchi sifatida ko'rilgan.
Inson madaniyatini barcha o'ziga xos xususiyatlarini o'rganishni maqsad qilgan antropologiya sohasiga til kiritilganligini hisobga olsak, shu bilan birga tilni o'rganadigan o'ziga xos fan - "Umumiy tilshunoslik" mavjudligini asoslaydigan xususiyatlar mavjud. Shuning uchun bu yo'nalishdagi talaba texnika, tamoyillar va usullarni o'zlashtirishi kerak.
Har bir tilshunoslik boshqa jamoalardan qandaydir farq qiladigan dunyoda yashaydi, bu farqlar madaniyat orqali ham, ularni ochib berish va saqlash uchun eng mas'ul bo'lgan til orqali ham ifodalanadi. Ushbu bayonotlardan ko'rinib turibdiki, tillar dunyoda mavjud bo'lgan ko'p narsalarga berilgan nomenklatura emas, chunki ular o'z foydalanuvchilarining madaniyati va xususiyatlarini ochib beradi. So'z uni ishlatadigan lingvistik jamiyat madaniyati uchun xos bo'lgan ma'no va tuyg'ularni o'zida mujassam etadi, shuning uchun uni boshqa tilga tarjima qilishda tilshunos ushbu so'zning manba tilida ishlatilishini tegishli kontekstdan tarjima qilishi va tushuntirishi kerak. Antropologik tekshiruv muayyan jamoalarning madaniyati va tilini o'rganish borasida kuzatuv va tashvishga muhtoj. Shunisi e'tiborga loyiqki, madaniyatni tavsiflash ushbu madaniyatning tili haqida ba'zi bir bilimlarni o'z ichiga oladi, chunki bu madaniyatni tavsiflashda muhim bo'ladi, chunki til madaniyatni aks ettiradi. Til yoki madaniyatni o'rganish u yoki bu narsaga qaram bo'lmasdan amalga oshirilishi mumkinligi aniq bo'lsin.
Nazariyaga ko'ra, tilshunos va antropolog sub'ektlari o'rtasidagi munosabatlar, ulardan birining nazariyasi va usullari ko'paygan sari, ikkinchisining tushunchasi ortadi deb taxmin qiladi. Antropologiya va tilshunoslik o'rtasida nazariyada ham, amalda ham o'ziga xos fanlararo o'rganish etnolingvistika deb ataladi. Antropolog va tilshunosning hissasi, o'rganilayotgan odamlar tsivilizatsiya bosib o'tgan yo'llardan yiroq bo'lganda juda tor bo'lishi mumkin. Bunday holda, ilgari mavjud bo'lgan bilimlar yo'q, tekshiradigan olimlar kam, shuning uchun olingan ma'lumotlar qanchalik xavfsiz va tizimli bo'lsa, shuncha odamlarning tillari va madaniyati haqida bilimlar oshadi.
Robins (1977) so'zlaridan iqtibos keltirgan holda, "antropolog va tilshunos bir-biriga yaqinlashishi mumkinligi aniq va ibtidoiy madaniyatlarni, asosan noma'lum va hali o'rganilmagan tillarni o'rganishda. Muqarrar ravishda ishlaydigan odamlar kam va xalqlar va tillar ko'p bo'lgan joyda, bizning bilimimiz bir yoki, eng yaxshi holatda, kichik bir guruh olimlarning hisobotlari va tahlillariga bog'liq bo'lishi mumkin ».
Yozma hujjatlari bo'lmagan yoki deyarli ilgari olib borilgan tadqiqotlar olib borilmagan ushbu tillarni o'rganish Antropologik tilshunoslik deb ataladi. Til o'qituvchilari uchun ushbu lingvistik tadqiqotlarning ahamiyati inkor etilmaydi; tilshunos tilning o'zi va uning tillar o'rtasidagi, hayot va til o'rtasidagi aloqalari to'g'risida ko'proq bilish uchun har bir tilga qiziqadi. Shu nuqtai nazardan, biz insonni o'rganadigan har ikkala fanning lingvistikasi va antropologiyasi o'rtasidagi hissa va hamkorlikni tushunishimiz mumkin.