1-Mavzu. Ilk o’rta asrlarda Markaziy Osiyo shaharlari tarixi Reja

Chirchiq va Angren vohalari shaharlari
Bu yerda 4-5 m km² maydonga ega bo’lgan40 ta shahar bo’lgan (togli tumanlarni xisobga olmay). Bo’lar Shosh va Iloq viloyatlarida joylashgandir.

Xususan, arablar boskiniga kadar Iloq shaharlari soni ma’lum emas. Ularning ba’zilari haqida XI asr sayyoxatchilarima’lumot berib utadi.

Bu rayonda shahar tashkil bo’lishiga asosiy ta’sir omil kursatgan rangli metallar qazib chikarish va kayta ishlash bo’lgan. Ilk urta asrlarda bu yerda Tunket, Tukket va Nuket kabi shaharchalar, keyinchalik yirik metallurgiya markazlariga aylanib bordilar. Ayniqsa, IX-X asrlarga kelib, shaharlar usishi sezilib bordi. Chunki bu rayon xalifalikka asosiy kumush yetkazib beruvchiga aylandi.

XI asrga kadar Iloqning poytaxti va yirik shahri Tunket xisoblanib, M.Ye. Masson fikricha, 180 ga teng bo’lgan raboti bo’lgan. Arxeologik o’rganishlar shuni ko’rsatadiki, uning axolisini asosiy mashguloti – rudani kayta ishlab, oltin, kumush miss chiqarib olmoq va ularga ishlov bermok bilan shug’ullangan.

XI asrdan boshlab o’z yetakchiligini mavkeini Nuketga bera boshlab, F.Yu. Buryakov fikricha, xatto o’zi yo’qolib borgan. Sababini u Qorahoniylar dehqonlarga qarshi kurashi va iqto sistemasini tashkil topish bilan izoxlaydi. Albatta bu aniq sabab bo’la olmasada, Qorahoniylar davrida Iloqda qimmatbaho metallar qazib chiqarish inqirozga uchrab borib, hatto hyech qachon X asrda yukori darajaga ko’tarilmadi. Albatta qolgan shahar o’sishda davom etdi.