1-mavzu: “Ilmiy tadqiqot metodologiyasi fanining maqsadi va vazifalari ilmiy blimlarning metodologik asoslari Reja

(kuzatish obekti)ning aniqligi; qayta kuzatish orqali yoki boshqa metodlar 
(masalan, eksperiment) yordamida nazorat qilish mumkinligi. Kuzatish 
natijalarini talqin qilish, asboblaming ko‘rsatkichlarini o‘qish va shu kabilar muhim 
ahamiyatga ega. Kuzatuv ilmiy bilish uchun o‘ta zarur, chunki u bo‘lmasa, fan 
boshlang‘ich axborot ololmas, ilmiy dalillar va empirik ma’lumotlarga ega bo‘lmas, 
o‘z-o‘zidan ma’lumki, nazariy bilimni ham qurib bo‘lmas edi. Kuzatuv ilmiy bilish 
uchun o‘ta zarur, chunki u bo‘lmasa, fan boshlang‘ich axborot ololmas, ilmiy dalillar 
va empirik ma’lumotlarga ega bo‘lmas, o‘z-o‘zidan ma’lumki, nazariy bilimni ham 
qurib bo‘lmas edi. 
Shuningdek, kuzatuvning tashkil etilishiga bog‘liq holda i ochiq va yashirin, 
dala va laboratoriya kuzatuvi, qayd etish turiga ko ’ra — qayd etuvchi, baholovchi 
va aralash bo‘ladi. Axborot olish turiga ko ’ra kuzatuvlar bevosita va instrumental 

---

turlarga bo ’linadi. O ’rganilayotgan obektlarni qamrab olish hajmiga ko ’ra esa 
yalpi va tanlab kuzatish farqlanadi; takrorlanishiga ko‘ra - doimiy, davriy va bir 
martalik kuzatuvlar bo‘ladi. Kuzatuvning tez-tez uchrab turadigan xili — o‘z- 
o 
’zini kuzatuv bo ’lib, u, masalan, psihologiyada keng tarqalgan. 
Biroq kuzatuv bilish uslubi sifatida qator jiddiy kamchiliklarga ham ega. 
Tadqiqotchining shaxsiy xususiyatlari, uning manfaatlari, nihoyat, uning psihologik 
holati kuzatuv natijalariga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Tadqiqotchi muayyan 
natijaga ega bo‘lish, o‘zida mavjud farazlami tasdiqlashga qaratilganida 
kuzatuvning obektiv natijalarini buzilishiga yanada ko‘proq moyil bo‘ladi. 
Kuzatuvning obektiv natijalarini olish uchun intersubektivlik talablariga