1-mavzu: “Ilmiy tadqiqot metodologiyasi fanining maqsadi va vazifalari ilmiy blimlarning metodologik asoslari Reja

Fan metodlarining guruhlarga bo ’linishi bir nechta asoslarga ega. Bilish 
jarayonida uning roli va o‘mi nuqtai nazaridan: formal, empirik, nazariy tadqiqot, 
izohlash, shuningdek, boshqa metodlarga ajratish mumkin. 0’z navbatida, 
bilishning sifat va son, bilvosita va bevosita original hamda faoliyatli metodlari 
ham mavjud. Metodlarni tanlash va turli metodik tadqiqot faoliyatida qo‘llash 
o‘rganilayotgan hodisa tabiati va qo ’yilgan vazifalar bilan xarakterlanadi. 
Fanlararo tadqiqot metodlari-ososa/j fan sohalari tutashgan joyda amal 
qiladigan (metodologiyaning turli darajasi elementlarini birlashtirish natijasida 
yuzaga kelgan) bir qancha sintetik va integrativ usullar majmui. Mazkur metodlar 
kompleks ilmiy dasturlami amalga oshirishda keng qo‘llaniladi. 
Xususiy ilmiy metodlar - materiya harakatining asosiy shakliga mos bo 
’Igan muayyan fanda qo ’llaniladigan bilish usullari, tamoyillari, tadqiqot 
usullari va tartib-taomillari majmui. Mexanika, fizika, kimyo, biologiya va 
ijtimoiy-gumanitar fanlaming metodlari shular jumlasidandir. Xususiy fanlar 
metodlarining o‘ziga xos xususiyatlari moddiy ifodasini topgan bilish vositalari: 
mikrofizikada zarralami tezlatgichlar, tibbiyotda a’zolar faoliyatini qayd etuvchi 
turli o‘lchagichlar va shu kabilar hozirgi zamon metodologik tadqiqotining muhim 
tarkibiy qismi hisoblanadi. 
Empirik tadqiqot metodlari. O ’rganilayotgan har qanday obekt haqida 
egallanadigan bilvosita bilim empirik bilish deb ataladi.Kuzatish empirik bilishning 
asosiy metodidir. Kuzatish-narsa va hodisalami izchil passiv kuzatish bo ’lib, unda 
asosan, sezgi a ’zolarining ma’lumotlariga tayanadi. Kuzatish jarayonida biz bilish 
obektining nafaqat tashqi tomonlari haqida, balki, pirovard maqsad sifatida uning 
muhim xossa va munosabatlari haqida ham bilim olamiz. Kuzatishbevosita yoki turli 
asboblar va boshqa texnik uskunalar yordamida bilvosita amalga oshirilishi 
mumkin. Fan rivojlanishi bilan kuzatish tobora murakkablashib, uning vositalari 
ko‘payib bormoqda. Ilmiy kuzatishga qo ’yiladigan asosiy talablar: maqsad