1-mavzu: “Ilmiy tadqiqot metodologiyasi fanining maqsadi va vazifalari ilmiy blimlarning metodologik asoslari Reja

Umumilmiy yondashuvlarning muhim roli shundan iboratki, o ’zining 
«oraliq xususiyati»ga ko ’ra, ular falsafiy va alohida ilmiy bilim (shuningdek, 
tegishli metod)laming o ’zaro o ’tishida vositachilik qiladi. Mazkur metodlar 
barcha fanlarda qoilanilganligi uchun ham ular umumilmiy metodlar deb ataladi. 
Ammo ulami fanlarda qo‘llashda har bir fan yoki fan sohasining xususiyatlari, 
tabiiy, ijtimoiy va ma’naviy hodisalami bilish xususiyatlari e’tiborga olinadi. 
Tadqiqotning umumiy mantiqiy metodlari - mantiqiy mushohada yuritish 
orqali egallangan bilimlar majmui bo ’lib ular quyidagilar: 
analiz-obektni amalda yoki fikran tarkibiy qismlarga ajratish; 
sintez - qismlardan butunni, xuddi shunday tarzda, qayta birlashtirish. 
Sintez natijasida mutlaqo yangi obekt hosil bo‘ladi. 
Analiz (tahlil qilish faoliyati) jarayonida fikr murakkablikdan oddiylikka, 
tasodifdan zaruratga qarab, xilma-xillikdan ayniyatga va birlikka qarab harakat 
qiladi. Analiz qilishning maqsadi qismlami, murakkab butunning unsurlari sifatida 
bilish va ular o‘rtasidagi aloqa va qonuniyatlami aniqlashdan iboratdir. Biroq analiz 
mohiyatni ajratib qarashga olib keladiki, mavhum holda qolayotgan birlik, xilma- 
xillikdagi birlik sifatida hali ochilmagan bo‘ladi. Sintez, aksincha, analiz vositasi 
bilan ajratilgan qismlar, xossalar, munosabatlarni yagona bir butunga birlashtirish 
jarayonidan iborat. Sintez birlikdan tafovutga va xilma-xillikka qarab yo‘naltirilgan 
bo‘lib, umumiylik va ayrimlikni, birlik va xilma-xillikni muayyan jonli butunga 
birlashtiradi. Analiz va sintez chambarchas bog‘liq holda amal qiladi. 
Mavhumlashtirish-o ’rganilayotgan hodisaning bir qancha xossalari va 
nisbatlaridan fikran uzoqlashish, ayni paytda tadqiqotchini qiziqtirgan xossalarni 

---