1-mavzu. Iqtisodiy tahlilning mazmuni va ahamiyati
Download 0.83 Mb. Pdf ko'rish
|
Иқтисодий таҳлил ва аудит 1 маъруза 1 3 мавзулар 2
|
441
X X 5. 902 1004 902 X X Jami 8362 8775 8323 104,9 99,5 2-jadvaldan ko'rinib turibdiki, zavod bo‘yicha hisobot yilida paxta tolasini ishlab chiqarish rejasi 104,9 foizga bajarilgan. Bosh- qacha aytganda, rejalashtirilgan 8362 tonna o‘miga amalda 8775 tonna tola ishlab chiqargan bo ‘lib, u 413 tonnaga (8775— 8362=+413 tonna) yoki 4,9 foizga oshgan. Tola bo‘yicha assorti ment rejasi 99,5 foizga bajarilgan. Ishlab chiqarilgan mahsulot tarkibi deyarli rejaga mos keladi. 22 3.2. Mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi va dinamikasining omilli tahlili Ishlab chiqarilgan mahsulotlar miqdori va hajmi bo!yicha dinamikasi yoki rejasi bajarilishining tahlili qiyoslashdan boshlanadi. Hisobot yilidagi mahsulot miqdorini rejadagi yoki o‘tgan yildagi mahsulot miqdoriga sohshtirib, o‘zgarishi aniqlanadi. Ushbu o‘zga- rish ekstensiv va intensiv omillar ta’siri ostida yuzaga keladi. Ushbu omillaming mahsulot miqdorining o‘zgarishiga ta’sirini aniqlash uchun «Zanjirli bog‘lanish», «Ko‘rsatkichlar farqi», «Indeks» usul- laridan foydalanish mumkin. Biz ushbu boiim da «Zanjirli bog£- lanish» usulidan foydalanib, natijaning o‘zgarishiga omillaming ta’sirmi aniqladik. 1-jadvalda keltirilgan ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, hisobot yilida ishlab chiqarilgan paxta tolasi bazis yiliga nisbatan 3372 tonnaga oshgan. Ushbu o‘zgarish quyidagi ikki omil ta’siri ostida yuzaga kelgan. 1. Qayta ishlangan paxta xomashyosi miqdorining o‘zgarishi (ekstensiv omil); 2. Tola chiqimi koeffitsiyentining o‘zgarishi (intensiv omil). Ushbu omillaming ta’siri «Zanjirli bog‘lanish» usuli yordamida aniqlandi. Omillarining ta’sirini aniqlaganga qadar quyidagi bog‘lanish ko‘rsatkichlarini aniqlab olish zarur. I. Q 0CH0 — bazis yilidagi (yoki rejadagi) tola miqdori. II. QjCH0— shartli tola miqdori. III. Q j CH j — hisobot yilidagi tola miqdori, Bunda, Q0, Q, — mos holda bazis va hisobot yillarida qayta ishlangan paxta xomashyosi miqdori: CH0, CH, — mos holda bazis va hisobot yillarida paxta tolasi chiqimi koeffitsiyenti. Ushbu ko‘rsatkichlar aniqlangandan keyin ishlab chiqarilgan paxta tolasi miqdorining o‘zgarishi aniqlanadi va ushbu o‘zgarishga omillaming ta’siri aniqlanib, tahlil qilinadi. Paxta tolasi miqdorining o‘zgarishini (ko‘payishi yoki kama- yishini) aniqlash uchun hisobot yilida ishlab chiqarilgan paxta tolasi miqdori (III bog‘lanish)dan bazis yilida ishlab chiqarilgan paxta tolasi miqdori (I bog‘Ianish)ni chegirib tashlash kerak: 23 SQjCH — EQ q C H ^ IA q ch — bu o‘zgarish ikki omil ta’siri os- tida yuzaga kelgan. Paxta tolasi miqdorining o‘zgarishiga qayta ishlangan paxta xomashyosi miqdori o‘zgarishining ta’sirmi aniqlash uchun «shartli paxta tolasi miqdori» (II bog‘lanish)dan bazis yilidagi paxta tolasi miqdori (I bog‘lanish)ni ayirib tashlash kerak: SQCH 0 -E Q 0CH=±A . Paxta tolasi miqdorining o‘zgarishiga paxta tolasi chiqimi koeffitsiyenti o‘zgarishining ta’sirmi aniqlash uchun hisobot yilidagi paxta tolasi miqdori (III bog‘lanish)dan shartli paxta tolasi miq dori (II bog‘lanish)ni chegirib tashlash kerak: EQiCHj— ZQ,CHn =±AZ Shu ikki omil ta’sirining yig‘indisi paxta tolasi miqdorining umumiy o'zgarishiga teng kelishi kerak: ± Ach = Aqc^ Endi, yuqorida bayon qilingan «Zanjirli bog'lanish» usuli- ning qoidalari asosida paxta tolasi dinamikasining omilli tah- lilini 3-jadvaldagi ma’lumotlar asosida ко‘rib chiqamiz. Download 0.83 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|