1-mavzu. Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida qo’llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari reja

Ko’rsatma qisqaligi bilan ajralib turadi va so’zsiz bajarishni talab qiladi. Bu 
o’quvchi diqqatini faqat vazifani bajarish lozimligi va bir vaqtning o’zida uni 
bajarish mumkinligiga qaratadi, o’quvchi ishonchini oshirish uchun xizmat qiladi. 
Ko’rsatma orqali o’quvchi vazifani hal etishning aniq muljalini, shunigdek, xech bir 
asoslashsiz xatolarni tuzatish usullarini oladi.
Komanda - jismoniy tarbiya jarayonidagi xususiy va eng ko’p tar kalgan 
so’zdan foydalanish metodi. U faoliyatni so’zsiz bajarish, harakat ni tugatish yoki 
tempni o’zgartirish buyrugi shaklidir. Safdagi komandalar (armiyada, darsda va 
boshqa mashg’ulotlarda qabul qilingan), maxsus xakamlikdagi replika (so’z 
tashlash) lar, start olish komandalari va boshqalar. Maktabgacha yoshdagi bolalarda 
komandalar qo’llanilmaydi. Kichik maktab yoshdagi bolalarda esa komanddalar 
cheklangan bo’ladi. Komandalarning samaradorligiga so’zni zarur urgu bilan 
talaffo’z eta bi lish, nutq va o’quvchilar harakati ritmini his kila olish va rivojlan 
tirish, ovoz toni va kuchini o’zgartira olish qobiliyati, kaddi komatning chiroyliligi, 
kullarning ifodali harakatlantira olish hamda o’quv chilarning yuqori darajadagi 
intizomi ta’sir etadigan vositalardan sanaladi.
Sanoq kerak bo’lgan harakat tempini yo’lga quyishda foydalanila di. U bir 
necha usullar orqali amalga oshiriladi; ovoz bilan hisoblashish (“bir, ikki, uch, 
to’rt!”), bir bo’g’inli so’zlar qo’shib sanash (“bir- ikki-nafas oling!”) va nihoyat, 
turli xil qo’shib sanashlar, karsak, ritm bilan ovoz borish va xokazolar.
Ko’rgazmalilik uslublari - Bu guruxdagi metodlar harakat faoliyatini qurish va 
eshitish orqali o’zlashtirishni ta’minlaydi. Qurish, ayrim payitda eshitish ham 
shug’ullanuvchilarda harakat faoliyati xaqida har tomonlama tasavvur xosil qiladi, 
bu navbatdagi takrorlash uchun taxminiy asosni kengay tiradi. Ko’rgazmali his 
kildirish nisbatan chukurrok, tezrok, va puxtarok o’zlashtirishga imkoniyat beradi, 
o’zlashtiriladigan harakat faoliyatiga kizikishni orttiradi. Bolalarni o’qitishda 
ko’rgazmali his kildirish muhim rol o’ynaydi, chunki ularda taklid qilish, tirik 
misollarga inti lish juda kuchli rivojlangan.
Ko’rgazmali his etish shundagina kul keladiki, Qachonki, ko’rgazmali qabul 
kilinayotgan tushunarli va o’quvchi ongiga etgan bo’lsa, ushanda ular aktiv va 
samarali faoliyatga turtki bo’ladi. Bo’lmasa, shug’ullanish jarayoni jonsiz bo’lib, 
faoliyatlar nomigagina bajarilishi mumkin, o’quvchilar esa passiv ijrochiga 
aylanadi. Natijada urganuvchi faoliyatni tax lil qilishga harakat kilmaydi, diqqat - 
e’tiborini harakatning tashqi tomoniga qaratadi holos, bu esa, o’z navbatida, psixik 
jarayonlarning aktivligini pasaytiradi, fikirlashning bir tomolama bo’lishiga olib 
keladi.