1. mavzu: kirish. Fan haqida umumiy tushuncha. Fanning maqsad va vazifalari. Reja

NOJO’YA TA’SIRLARI
Uzoq muddat davomida ko’p miqdorda askorbin kislotasini iste’mol qilish oshqozon osti bezida insulin ishlab chiqarish jarayoniga salbiy ta'sir ko’rsatadi. Shu sababdan ko’p miqdorda va uzoq muddat davomida istemol etilganda qondagi qand miqdori nazorat qilinadi. Askorbin kislotasi tavsiya etilgan vaqtda uning buyrak usti bezi ishini jadallashtirishini va ma'lum sharoitlarda uglevodlar almashinuvi jarayonini izdan chiqarishga sabab bo’luvchi kortikosteroidlarni haddan ziyod ishlab chiqarilishiini inobatga olish zarur. Askorbin kislotasini iste’mol qilish sababli yuzaga keladigan nojo’ya hollardan yana biri bu tromboflebit dir, shu bilan birga, tromblarni yuzaga keltiruvchi boshqa hastaliklar ham shular jumlasidandir.
YURAK-QON TOMIR SISTEMASI KASALLIKLARI
Yurak organizmda qon harakatini amalga oshiruvchi tartibga soluvchi a’zodir. Qonda hayot uchun zarur bo’lgan, barcha a'zolarni quvvatlantiruvchi ular bajaradigan vazifalarni nazorat qiluvchi organizmni to’yintiruvchi elementlar, gormonlar va kislorod bor. Qonning normal aylanishi to’qimalardagi modda almashinuviga salbiy ta'sir ko’rsatuvchi moddani yo’q qilish uchun juda zarur. Shu sababli yurak faoliyatning buzilishi boshqa a'zolar tomonidan amalga oshiriladigan vazifalarni xavf ostiga qo’yadi. Shuni bilish zarurki, yurak atrofidagi og’riqlarning sababi hardoim ham yosh tomirlaridagi xastaliklarga bog’liq bo’lmaydi. Bu og’riqlarning kelib chiqishi yurakdan tashqaridagi salbiy o’zgarishlar oqibati bo’lishi ham mumkin. Ma'lumki, tomirlarning ba'zi joyida tromblar yuzaga kelib, yurakka o’z vaqtida qon yetib kelmaydi va shu tariqa ogriklar paydo bo'ladı (stenokardiya). Ko’p xolatlarda yurakda bosuvchi, siquvchi, kam hollarda qizituvchi og’riq va sanchiq bo'ladi. Bu og’riqlar chap tomonga (kullar, kurakke, nyakka) berishi mumkin. Shu bilan birga, nafas qisish, tomir urishining tezlashishi va shunga o’xshash noqulayliklar yuzaga keladi. Stenokardiya og’riqlari qisqa muddat davom etadi. Bu og’riqlarning davomiyligi 10 -15 daqiqadan oshmaydi. Og’riqlar odatda nitroglitserin qabul qilinganidan so’ng to’xtaydi. Biroq stenokardiya shunisi bilan xavfliki, kutilmagan holatda og’riqlarning davomiy cho’zilishi mumkin bu esa yurak mushaklarining infarktiga olib keladi. Yurak atrofidagi ogriklar boshqa yurak kasalliklari oqibatida ham yuzaga keladi, masalan, perikaradigma (rak qatlamining tumovi ), miokarditlarda (virus va bakteriyalar oqibatida yuzaga keladigan yurak-qon tomirining tumovi ) va boshqalar. Bu hollarda og’riqlar isitma ko’tarilishi jo'rligida yuzaga keladi va odatda bu og’riqlar doimiy turda paydo bo’lmaydi, ular jismoniy zo’riqishga bog’liq bo’lmaydi, nitroglitserin qabul qilish sababdan ham og’riqlar to'xtamaydi. Yurakdan tashqari og’riqlar ko’pincha ko’krak qafasi, umurtqa osteoxondrozi, qizilo’ngach kasalliklari, oshqozon yarasi, gastrit va hattoki xolecictit singari kasalliklari bilan bog’liq bo'ladi. Oshqozon bilan bog’liq hollarda bu og’riqlar hazm qilish sababli kelib chiqishi mumkin.