Materiyani o‘rganishda energiyaning ahamiyati.
Fizikaviy va kimyoviy jarayonlar energiyaning o‘zgarishi bilan boradi. Energiyani ko‘pincha ish bajarish qobiliyati deb ta’riflanadi, ish tushunchasida esa biror narsani siljitish nazarda tutiladi. Sizning qo‘lingiz kitobni varaqlaganda, avtomobil motori g‘ildiraklarni harakatga keltirganda, qoyadan tosh bo‘laklari tushayotganda o‘zi bilan gruntni tashiyotganda ish bajariladi. Ish bajarayotgan sub’ekt (qo‘l, motor) o‘z energiyasining bir qismini ustidan ish bajarilayotgan ob’ektga (kitob, g‘ildirak) uzatadi.
Ob’ektning o‘zida tutgan umumiy energiyasi potensial va kinetik energiyalarning summasi bilan belgilanadi.
● Potensial energiya – ob’ektning boshqa ob’ektlarga nisbatan tutgan holati bilan belgilanuvchi energiya.
● Kinetik energiya - ob’ektning harakati bilan belgilanuvchi energiya.
Ushbu energiyalarning o‘zaro munosabatini ko‘rsatuvchi 4 ta sistemani ko‘rib chiqamiz: yerdan ko‘tarilgan massa, prujinaga mahkamlangan ikkita shar, ikkita elektr ta’sirida zaryadlangan zarrachalar, yonayotgan yonilg‘i va hosil bo‘layotgan mahsulot. Bu sistemalarning hammasiga ikkita prinsip qo‘llanishi mumkin:
Do'stlaringiz bilan baham: |
