1. mavzu. Kirish-tarkib bilan bog'liq tafsilotlarni uzatish. Tabiiy ofat

Sunami[tahrir | manbasini tahrirlash] 
 
2004-yilda Hind okeanidagi zilzila halokatli sunamini keltirib chiqardi 
Sunami — bu okeandagi yoki boshqa suv havzalarining butun suv ustuniga 
kuchli taʼsir qilish natijasida hosil boʻlgan uzun toʻlqinlar. Sunamilarning 
aksariyati suv ostidagi zilzilalar natijasida yuzaga keladi, ular davomida dengiz 
tubining bir qismining keskin siljishi (koʻtarilishi yoki pasayishi) sodir boʻladi. 
Sunami shuningdek, koʻchkilarga (barcha sunamilarning 7 %) va suv ostidagi 
vulqon otilishiga (5 %) olib kelishi mumkin. 
Zamonamizning eng kuchli sunamilari: 

2011-yil 11-martda 9,0 magnitudali eng kuchli zilzila epitsentri Tokiodan 
373 km shimoli-sharqda joylashgan boʻlib, maksimal toʻlqin balandligi 40 m dan 
oshadigan kuchli sunamiga sabab boʻlgan
[2]
. 

2004-yil 26-dekabrda Janubi-Sharqiy Osiyoda sodir boʻlgan zilzila 
sunamining paydo boʻlishiga olib keldi va bu zamonaviy tarixdagi eng halokatli 

---

tabiiy ofat sifatida tan olingan. Turli hisob-kitoblarga koʻra, 225 mingdan 300 
minggacha odam vafot etgan. 

1952-yil 5-noyabrda Kamchatka qirg‘oqlaridan 130 kilometr uzoqlikda 
sodir bo‘lgan zilzila sunami hosil bo‘lishiga olib keldi. Balandligi 15-18 metrgacha 
bo‘lgan uchta to‘lqin Severo-Kurilsk shahrini vayron qilgan va boshqa bir qator 
aholi punktlariga zarar yetkazgan. Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, 2336 kishi halok 
boʻlgan. 
Baʼzi ekspertlar „supersunami“ ehtimolini taxmin qilmoqdalar. Bunday 
sunamilar toʻlqin balandligi yuzlab metrlar bilan tavsiflanadi va yirik 
meteoritlarning okeanlarga tushishi yoki ulkan quruqlik massalarining okeanga 
siljishi natijasida paydo boʻladi. 
Limnologik falokat[tahrir | manbasini tahrirlash] 
 
Limnologik ofatdan keyin Nyos koʻli yaqinida boʻgʻilib qolgan sigir 
Limnologik ofat - bu gaz (odatda CO
2
) suv havzasining chuqur qismidan yer 
yuzasiga oʻtib, yovvoyi hayvonlar, chorva mollari va odamlar uchun boʻgʻilish 
xavfini tugʻdiradigan jismoniy hodisa. Limnologik falokat gazlarning kimyoviy 
tarkibi, massasi va kelib chiqishi, ajralib chiqish muddati bilan tavsiflanadi. 
Bunday gazning chiqishi suvning koʻtarilgan gaz bilan siljishi tufayli suv omborida 
sunamiga olib kelishi mumkin. Olimlarning fikricha, koʻchkilar, zilzilalar va 
vulqon faolligi limnologik falokatga olib kelishi mumkin. 
Bugungi kunga qadar ikkita koʻlda limnologik falokat qayd etilgan: 

1984-yil 15-avgustda Manun koʻlida 37 kishi halok boʻlgan; 

1986-yil 21-avgust Nyos koʻlida 1700 kishi halok boʻlgan. 
Limnologik ofatlarning paydo boʻlishi uchun zarur boʻlgan sharoitlar 
nafaqat Kamerun koʻllarida, balki sayyoramizning boshqa ochiq suv havzalarida 
ham mavjud, masalan: 

Sharqiy Afrikadagi Kivu koʻlida; 

Mamont togʻi yaqinidagi koʻllarda (inglizcha: Mammoth Mountain) 
AQShda; 

Yaponiyadagi Mashu koʻlida; 

---


Germaniyaning Eyfel Maar shahrida; 

Fransiyadagi Pavin koʻlida (Pavin). 
Yongʻinlar[tahrir | manbasini tahrirlash
]