1-мавзу. Корхоналарнинг ташкилий-ҳуқуқий шакллари (2 соат)

Калитли сўзлар
Меҳнат ресурслари, иш хақи, тариф, ставка, реал иш хақи, номинал иш хақи, меҳнат унумдорлиги, салоҳият, кадрлар салоҳияти.


Ўз-ўзини назорат қилиш учун саволлар
1. Кадрлар салоҳиятини таърифлаб беринг.
2. Салохият (потенциал) сўзини тушунтириб беринг.
3. Меҳнат ресурсларига нималар киради?
4. Меҳнат унумдорлигини ифодалаб беринг.
5. Иш хақининг қандай турлари мавжуд?
6.Иш хақи сохасидаги сиёсатни ишлаб чиқиш ва уни ташкил этишда қандай тамойиллар инобатга олиниши лозим?
7.Меҳнатга хақ тўлаш усуллари.
8.Номинал иш хақи ва реал иш хақи нима?
9.Меҳнатга хақ тўлашнинг аккорд усули нима?

7 мавзу. Корхонанинг ахборот ресурслари
7.1. Ахборот тушунчаси ва унинг хусусиятлари
7.2. Ахборотни таснифлаш
7.3. Ахборот манбалари
7.4.Тадбиркорлик маълумотларини ҳимоя қилиш


1.Ахборот тушунчаси ва унинг хусусиятлари
Ахборот деганда одамлар тушуниши мумкин бўлган ва таҳлил қилишни, тушунишни ва изоҳлашни талаб қиладиган, рамзлар шаклида бўладиган атрофимиздаги дунё тўғрисидаги маълумотлар тушунилади. Бошқарув фаолиятида маълумот бу бошқариладиган ва бошқариладиган қуйи тизимларнинг ҳолати, шунингдек ташқи муҳит ҳақида маълумот тўпламидир.
Ахборотнинг энг муҳим хусусияти - уни кўп маротаба ишлатиш имконияти. Бироқ, барча тушунчалар, шу жумладан иқтисодиёт ва менежмент томонидан қўлланиладиган нарсалар ўзгармайди, улар доимий равишда такомиллаштирилиб борилади, янги маъно ва янги мазмун билан тўлдирилади.
Ахборот барча даражадаги менежерлар ва мутахассислар меҳнатининг асосий мавзусидир. Турли даражадаги менежерлар, уларнинг турли ваколатлари ва фаолият соҳалари маълумот тўплаш, сақлаш, ишлов бериш ва улардан фойдаланиш усулларидаги фарқларни кўрсатади. Шу билан бирга, ҳар қандай раҳбардан ахборотни қайта ишлашнинг ҳам аналитик, ҳам синтетик усулларига эга бўлиш талаб этилади. Биринчидан, ҳар қандай маълумот парчаланади, яъни аналитик равишда алоҳида қисмларга, бўлакларга, эпизодларга бўлинади. Сўнгра, ушбу мозаикадан билимнинг янги тузилиши яратилади, ҳар бир киши нафақат шахсий тажриба ва билимларни, балки аналитик ва синтетик қобилиятларни, вақт ўтиши билан сезги билан таъминлайдиган маълум бир тузилманинг тузилишини яратади.
Бошқарув учун ишлатиладиган маълумотлар пухта тайёргарликни талаб қилади. Биринчидан, ахборот шовқини деб аталадиган нарсани йўқ қилиш керак - бу бошқариш жараёнлари билан бевосита боғлиқ бўлмаган маълумотлар. Юқори даражадаги ижодий қобилиятга эга менежерлар уюшмаган "шовқинли" маълумотлардан фойдаланишлари мумкин
Ажратилганлардан кўра тажрибали менежерларга қараганда кўпроқ фойдали маълумотларни йиғиб олинг ва ҳар томонлама ишлатинг. Ахборот билан шовқин билан бирга эҳтиёткорлик билан ишлов берилмаса, янги пайдо бўлган вазиятлар, вазиятнинг ўзгариши, асл илмий, техникавий ёки иқтисодий-ташкилий янгиликлар ҳақидаги маълумотлар чиқариб ташланиши мумкин. Шунинг учун, ахборотни бошқариш бўйича қарорларни қабул қилиш ва тайёрлаш учун эвристик ва расмийлаштирилган проседуралар киритилиши керак. Ахборотни сиқиш (сиқиш) аниқ мақсадларга асосланган, айниқса стратегик аҳамиятга эга бўлган ахборотни кўп мақсадли қайта ишлашга имкон берадиган принциплар асосида амалга оширилиши керак. Фойдали таркибий қисмларни аниқлаш ва муҳим хулосалар чиқариш учун катта ҳажмдаги маълумотларни таҳлил қилувчи махсус эксперт гуруҳларини ташкил этиш тажрибаси катта аҳамиятга эга.