1-mavzu. Korxonalarning tashkiliy-huquqiy shakllari (2 soat)

5.Маҳсулот сифати
Маҳсулот сифати - мақсадга мувофиқ муайян эҳтиёжларни қондириш учун
яроқлилигини аниқлайдиган маҳсулот хусусиятларининг тўплами. У маълум бир
вақтга ўрнатилади ва янада илғор технологиялар пайдо бўлиши билан ўзгаради.
Замонавий ишлаб чиқариш шароитида маҳсулот сифати корхона
самарадорлиги ва фойдалилигининг муҳим таркибий қисми ҳисобланади, шунинг
учун унга доимий эътибор бериш керак.
Маҳсулот сифатини ва уни яхшилашни бошқариш учун сифат даражасини
баҳолаш керак. Маҳсулот сифатини яхшилашнинг мақсадга мувофиқлигини
аниқлашда сифат кўрсаткичларини ҳисобга олиш керак. Корхона харажатлари
ҳажми унинг индивидуал кўрсаткичлари сифатини оширишга боғлиқ, шунинг учун
сифатни яхшилашни режалаштиришда корхонанинг молиявий ва ишлаб чиқариш
имкониятларини ҳисобга олиш керак. Худди шу кўрсаткичлар ишлаб чиқарилган
маҳсулотга қараб корхона учун ҳар хил аҳамиятга эга бўлиши мумкин.
Маҳсулот сифат кўрсаткичи сифат жиҳатидан маълум бир мулкнинг намоён
бўлиш даражасини рақамли равишда тавсифлайди. Маҳсулот сифати - сифат
жиҳатидан ҳисобланадиган хусусиятлар тўплами. Умумий қабул қилинган
таснифлаш ўнта кўрсаткичдир.
1. Белгиланган кўрсаткичлар - маҳсулотлардан мақсадга мувофиқ
фойдаланишнинг фойдали таъсирини тавсифлайди ва тайёр маҳсулот ҳажмини
аниқлайди.
2. Ишончлилик кўрсаткичлари - маҳсулотнинг ишончлилиги, сақланиши,
мустаҳкамлиги ва мустаҳкамлиги. Баҳоланган маҳсулотларнинг хусусиятларига
қараб, ишончлиликни тавсифлаш учун барча 4 ва кўрсатилган баъзи
кўрсаткичлардан фойдаланиш мумкин. 
3. Технологик кўрсаткичлар маҳсулот ишлаб чиқариш ва таъмирлашда
юқори меҳнат унумдорлигини таъминлаш учун дизайн ва технологик эчимларнинг
самарадорлигини тавсифлайди. Ишлаб чиқаришни технологик тайёрлаш,
маҳсулотни ишлаб чиқариш ва ишлатиш жараёнида оммавий ишлаб чиқариш,
материаллар, маблағлар, меҳнат ва вақт харажатларини оқилона тақсимлашга
эришиш мумкин.
4. Стандартлаштириш ва бирлаштириш кўрсаткичлари - маҳсулотларни
стандарт, бирлаштирилган ва оригинал компонентлар билан тўйинганлиги. Асл
маҳсулотлар қанча кам бўлса, ишлаб чиқарувчи ҳам, истеъмолчи учун ҳам шунча
яхши бўлади. 
5. Эргономик кўрсаткичлар - инсоннинг маҳсулот билан ўзаро муносабати ва
маҳсулотни ишлатишда намоён бўладиган инсоннинг гигиеник, антропометрик,
физиологик хусусиятлари тўплами.
6. Эстетик кўрсаткичлар - маълумотнинг экспрессивлигини, шаклнинг
ратсионаллигини, композитсиянинг яхлитлигини, маҳсулотни тақдим этишнинг
мукаммаллигини ва барқарорлигини тавсифлайди.
7. Ташиш қобилиятининг кўрсаткичлари - маҳсулотларнинг транспортга
мослашишини англатади.
8. Патент ҳуқуқи кўрсаткичлари - маҳсулотларнинг патент софлигини
тавсифлайди ва рақобатдошликни аниқлашда муҳим омил ҳисобланади. 
9. Ушбу маҳсулотларни ишлаб чиқариш экологик хавфли бўлмаганда,
одатда, масалан, телевизорлар, компакт-дисклар мавжуд бўлганда атроф-муҳит

---

кўрсаткичлари умуман бўлмаслиги мумкин. Бу маҳсулотни ишлатиш ёки истеъмол
қилиш пайтида юзага келадиган зарарли атроф-муҳит таъсирининг даражаси.
10. Хавфсизлик кўрсаткичлари - харидор ва техник хизмат кўрсатадиган
ходимларнинг хавфсизлиги хусусиятларини тавсифлайди, яъни улар
маҳсулотларни ўрнатиш, техник хизмат кўрсатиш, таъмирлаш, сақлаш, ташиш,
истеъмол қилиш пайтида хавфсизликни таъминлайди.
Сифат соҳасидаги илғор маҳаллий ва хорижий корхоналарнинг замонавий
сиёсати унинг ўзаро боғлиқлиги ва корхонанинг умумий сиёсатидан
ажралмаслигидадир. Товар сифатини ошириш стратегияси корхона
стратегиясининг ажралмас қисмидир.