1-мавзу. Мантиқнинг предмети ва аҳамияти. Асосий тафаккур қонунлари

Белги деб, предметларнинг бир-биридан фарқ қилувчи ва уларнинг бир-бирига ўхшашлигини ифодаловчи томонлари ва жиҳатларига айтилади.

• Белги деб, предметларнинг бир-биридан фарқ қилувчи ва уларнинг бир-бирига ўхшашлигини ифодаловчи томонлари ва жиҳатларига айтилади.

Тушунчада акс этадиган белгилар

• Муҳим

• Якка

• Умумий

• Муҳим бўлмаган

• Якка белги деб

• айни шу предметнинг фақат ўзига тегишли белгига айтилади.
• Масалан, криминалистикада шахсни индентификация қилиш жараёнида фойдаланиладиган бармоқ излари фақат бир кишига тааллуқли бўлиб, жиноятчининг шахсини аниқлашда муҳим аҳамиятга эга.

• Умумий белги деб

• икки ва ундан ортиқ предметларга хос бўлган белгиларга айтилади.
• Масалан, “давлат” тушунчасида барча давлатларга хос белгилар назарда тутилади.

• Муҳим белги деб

• Предметнинг мавжуд бўлиши учун зарур бўлиб, унинг табиатини, моҳиятини ифодалайди.
• Масалан, давлатнинг мавжуд бўлиши унинг ўз майдони, аҳолиси, ҳокимият органларига эга бўлишини тақазо этади.

• Муҳим бўлмаган
• белги деб

• Предметнинг моҳиятини ташкил қилмайди. Уларнинг йўқолиши билан предметнинг табиати ўзгармайди.
• Масалан, қайси ирққа, миллатга, жинсга тааллуқли бўлиши индивиднинг инсон сифатида мавжуд бўлиши учун муҳим эмас.

Тушунчанинг мазмуни ва ҳажми

• Тушунчанинг мазмуни ва ҳажми

• Тушунчанинг мазмуни деб,

• унда ифода қилинаётган предметга хос белгилар йиғиндисига айтилади.

• Тушунчанинг ҳажми деб,

• унда ифода этилаётган предметларнинг йиғиндисига айтилади.

• Асосий мантиқий усуллар

• Анализ

• Таққослаш

• Синтез

• Умумлаштириш

• Мавҳумлаштириш