1-Мавзу. “Менежмент” фанининг предмети, мазмуни ва вазифалари

4. Бошқарувнинг асосий турлари
Фирмаларда кенг тарқалган бошқарувнинг асосий турларини кўриб чиқинг ривожланган давлатлар, инсон ресурсларини бошқаришнинг замонавий контсептсиясининг асосий принтсипларини акс эттирган.
Натижаларни бошқариш
Бу бошқарув тизими марказлаштирилмаган етакчиликни ташкил этиш (корпоратив фойда марказлари) натижаларини бериш вазифаси билан. Вазифалар ишчи гуруҳларга топширилади ва аниқ натижаларга эришиш белгиланади. Бундай тизим натижаларни белгилашнинг турли босқичларига, натижаларни ўлчаш босқичларига ва мониторинг натижаларини босқичларига эга. Марказ томонидан топширилган вазифалар, олинган натижалар билан таққослаш асосида назорат қилинади.
Мотивация идораси
Ушбу модел ишчиларнинг эҳтиёжлари, қизиқишлари, кайфиятлари, шахсий мақсадлари, шунингдек, мотиватсияни ишлаб чиқариш талаблари ва корхона мақсадлари билан уйғунлаштириш имкониятларини ўрганишга асосланган. Ушбу моделдаги кадрлар сиёсати инсон ресурсларини ривожлантириш, маънавий ва руҳий муҳитни мустаҳкамлаш, ижтимоий дастурларни амалга оширишга қаратилган.
Асосий бошқарув
Ушбу модел ходимлар олдиндан белгиланган чегаралар (рамкалар) доирасида мустақил равишда қарорлар қабул қилишлари мумкин деган тахминга асосланади. Тизимни жараённинг аҳамияти, олдиндан айтиб бўлмайдиганлиги ва бузилмаслиги керак бўлган ме'ёрлар билан белгилаш мумкин. Рамкаларни бошқариш технологияси қуйидаги ҳаракатлар кетма-кетлигини ўз ичига олади: вазифани аниқлаш, уни ходим томонидан олиш, мақсадга мувофиқлик ахборот тизими, мустақиллик чегараларини ва раҳбарнинг аралашув усулларини аниқлаш. Доиравий бошқарув ходимларнинг ташаббускорлиги, маъсулияти ва мустақиллигини ривожлантириш учун шароит яратади, ташкилотда уюшма ва алоқа даражасини оширади, ишдан қониқишнинг ўсишига ҳисса қўшади ва корпоратив этакчилик услубини ривожлантиради.
Делегатсия асосидаги бошқарув
Ҳокимият вакили узоқ вақтдан бери бошқарувда қўлланилиб келинмоқда, бу тўғридан-тўғри унинг бошлиғига берилган функтсияларни қуйи бўғинга ўтказиш, яъни вазифаларни қуйи даражага ўтказиш. Ваколат ва жавобгарликни тақсимлашга асосланган бошқарув юқорида айтилганлардан тубдан фарқ қилади. Бундай бошқарув модели кўпинча Бад Ҳарзбург модели деб аталади (асосчиси-профессор Р. Хен, Германиянинг Бад Гарсбург шаҳрида ишлаган), унинг моҳияти учта ҳаракатни бирлаштиришдан иборат:
1) муаммонинг аниқ баёни
2) қарорларни қабул қилиш учун асосни аниқ белгилаш
3) ҳаракатлар ва натижалар учун жавобгарликни аниқ белгилаш.
Ўз дизайни бўйича ушбу модел "ходимлар билан бирдамликда этакчилик" орқали ходимларнинг хатти-ҳаракатларини ўзгартиришга қаратилган.