Namunaviy masala: 1-masala 15 g noma’lum monoaminomonokarbon kislotasining o’yuvchi natriy bilan reaksiyasidan hosil bo’lgan tuzning massasi 19,4 g bo’lsa , noma’lum aminokislotaning bog’lar sonini aniqlang.
15g _____________4,4______19,4
NH2-(CH2)n- COOH+NaOH→ NH2-(CH2)n- COONa+ H2O
16+14n+45_________22
Ushbu proporsiyadan n ning qiymatini topamiz shunda n= 1 ga teng chiqdi demak aminokislotamiz glitsin ekan undagi bog’lar sonini hisoblarmiz
Geterosiklik birikmalar.
Geterosiklik birikmalarni hozirgi vaqtda nomlashda quyidagi qoidaga amal qilinadi: geteroatomning tabiatiga qarab ular oksa (O), tio (S), azo (N); halqadagi atomlarning soniga qarab ir – (3), yet – (4), ol – (5), in – (6); to‘yinganlik darajasiga qarab – idin- (N-li to‘yingan halqa), - an- (N-siz halqa), -in- (to‘yinmagan) hokazo qo‘shimchalar ishlatiladi, masalan:
Yuqoridagi geterosikllarni odatda pirrol, pirrolidin, piridin deb nomlanadi. Halqada bitta geteroatom bo‘lsa, raqamlash bu geteroatomdan boshlanadi. Agar halqada bir necha geteroatom bo‘lsa, raqamlashda avval kislorodga, so‘ng oltingugurt va azotga raqam qo‘yiladi. Agar halqada NH va N bo‘lsa, raqam avval
– NH- ga, so‘ngra – N-ga qo‘yladi. Besh va olti a’zoli geterosiklik birikmalarni quyidagicha raqamlash qabul qilingan:
Bir a’zoli geterosikllarda 2 va 5-holatlar , ’, 3 va 4-holatlar , ’-holat deb; olti a’zoli geterosikllarda 2 va 6-holatlar , ’-; 3 va 5-holatlar , ’- va 4-holat -holat deyiladi.
J
ipslashgan ko‘p halqali geterosikllarni alohida nomlar bilan ataladi (kumaron, indol, xinolin va h.k.). Ammo bu birikmalar molekulaning qanday halqalardan tashkil topganiga qarab nomlanishi mumkin. Agar halqaning geteroatom bo‘lmagan qismida benzol halqasi bo‘lsa benzo-, naftalin halqasi bo‘lsa nafto – old qo‘shimchalar ishlatiladi. Masalan:
Agar jipslashgan ko‘p halqali geterosikllarda geteroatom halqalarining jipslashgan joyida bo‘lmasa, raqamlash halqalarning jipslashgan joyidagi atomdan boshlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
