1-mavzu: O’zbekiston tarixi fanining predmeti, uni o’rganishning nazariy-metodologik asoslari

aholi; 3) boshqa davlatlar bilan tashqi aloqa; 4) hukumat.
O’zbek xalqi ajdodlarining ilk davlatchilik tizimiga o’tish jarayoni m.a. 2-ming
yillikning o’rtalarida boshlanadi. Ilk davlatlar paydo bo’lishining asosiy omillari
sifatida quyidagilarni aytish mumkin:
1) Kishilik jamiyatining ishlab chiqarish munosabatlarida mehnatning dastlabki
yirik taqsimoti, buning natijasida ijtimoiy-iqtisodiy hayotdagi siljishlar va
o’zgarishlar. Ma’lumki, so’nggi bronza davrida (m.a. 2-ming yillik) mehnatning
dastlabki yirik taqsimoti ro’y beradi. Chorvachilik dehqonchilikdan ajralib chiqadi.
Iqtisodiy hayotdagi siljishlar tufayli ortiqcha mahsulot paydo bo’lib, bu mahsulot
ma’lum shaxslar qo’lida to’plana boshlaydi. Odamlar orasida mulkiy tengsizlik
holatlari yuzaga kela boshladi.
2) Jamiyat va davlatning bosh yacheykasi hisoblangan oilaning yuzaga kelishi.
Ota urug’i – patriarxat davridan (m.a. 3 ming yillik) boshlab urug’chilik
munosabatlari ham o’zgarib boradi. Ikki urug’ a’zolaridan tashkil topgan er-xotin –
juft oilalar vujudga keladi. Buning natijasida mulkchilikka ham o’zgarishlar sodir
bo’la boshladi. Katta patriarxal oilalar urug’ jamoalaridan ajralib chiqadi, ularga urug’
jamoalariga qarashli yerlardan chek yerlari ajratib beriladi. Shu tariqa urug’
jamoasining umumiy xo’jaligi oilalar jamoasiga bo’linadi. Bunday oilalar jamoasi
ishlab chiqarish jamoalari deb ham ataladi. Xo’jalikning ishlab chiqaruvchi shakllari
bo’lgan dehqonchilik va chorvachilik, shuningdek, hunarmandchilik va mol

---

ayirboshlashning rivojlanishi urug’ va qabilalar ichida ayrim to’q oilalarning vujudga
kelishiga olib keldi. Mulkiy tabaqalanish kengayib bordi.
3) Davlatlar paydo bo’lishining navbatdagi omili – osiyocha ishlab chiqarish