2.Tarbiyalanganlik darajasini aniqlash mezonlari. Valeologik mezonlar.
Konstruktiv masalalarni еchishda, binolar bilan inshoatlarning
modellari va chizmalarni tayyorlashda (o’xshash nusxalar olishda,
maketlar tayyorlashda) o’xshashlikdan keng foydalaniladi.
O’xshashlikdan foydalanishdan maqsad bir-biri bilan o’xshash
hodisalarning turli xarakteristikalari orasidagi munosabatlarning
shu o’xshashlik mavjud bo’lganda o’rganishdan iborat, ya’ni turli
hodisalarning o’xshashlik mezonini aniqlash va ular asosida
hodisalarning uzini o’rganishidir.
Umuman olganda, o’xshashlikda o’xshash figuralar yoki jismlarning
o’xshash elementlari orasida proporsionallik bo’ladi.
Endi o’xshashliklarning ba’zi turlari haqidaqisqachama’lumotlarni keltiramiz.
1. Kinematik o’xshashlik bu qaralayotgan ikki harakat uchun
tezliklar maydonining o’xshashligida mavjud bo’ladi.
2. Dinamik o’xshashlik - bunda turli tabiatli kuchlar (ogirlik
kuchlari, bosim kuchlari, yopishkoklik kuchlari va x k.) yoki kuchlar
maydonining o’xshashligi amalda bo’ladi.
3. Mexaniqaviy o’xshashlik- bunda ikki suyuklik yoki gaz
okimining va ikki elastik sistemaning o’xshashligi amalda bo’lishi
uchun geometrik, kinematik, dinamik o’xshashliklar amalda bo’lishi
kerak.
O’xshashhodisalarni harakterlovchi barcha omillar (ko’rsatkichlar,
parametrlar)ning propotsionalligi shunday natijani kulga kiritish
imkoniyatini beradiki, qaralayotgan omillardan tuzish mumkin bo’lgan
barcha ulchovsiz kombinatsiyalar o’xshashhodisalar uchun bunday son
qiymatga ega bo’ladi.
O’rganilayotgan hodisa yoki hodisalarni aniqlovchi omillardan
iborat ulchovsiz kombinatsiyalar o’xshashlik mezoni deyiladi.
O’xshashlik mezonlaridan tabiat va jamiyat hodisalaridagi
qonuniyatlarni ochishda, ularning mikdoriy tabiatlarini yaratishda
keng foydalaniladi. Ba’zi manbalarni bevosita inson ishtiroki
bilan tadkik qila olmagan sharoitlarda hamo’xshashlik mezonlaridan
foydalanib, xal kilsa bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |