1 Мавзу: “Технология фанини ўқитиш методикаси” фани ва унинг вазифаси

Ўқув устахоналарида хавфсизлик техникаси қоидалари
Меҳнат таълимининг моддий базасини тубдан яхшилаш учун барча шарт-шароитларни инобатга олиш зарур.
Ўқув устахоналарининг майдони, мавжуд лойиҳаларга кўра, 70-90 м² ни ташкил этади. Устахоналар бир қаватли алоҳида бинога жойлашган бўлади. Улар таълим муассасасида ортиқча шовқин бўлмаслиги учун коллежнинг асосий биносидан бир оз нарироқда қурилади.
Ўқув устахоналари материаллар, ярим фабрикатлар, тайёр буюмлар, шунингдек асбоблар ва мосламаларни сақлаш учун зарур ёрдамчи хоналарга эга бўлади. Устахоналарнинг поли тахтадан тайёрланиши, улар яхши табиий ва сунъий шамоллатиладиган бўлиши меёрда табиий ва сунъий ёритилган иш ўрни бўлиши, ҳаво температураси қишда 14-16⁰С, ёз даврида эса 20⁰С дан ошмаслиги керак. Ёритиш учун табиий ёруғликдан ёки шароитга қараб кундузги ёруғлик лампаларидан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир.
Ўқув устахона деворлари силлиқ бўлиб, ёрқин бўёқлар билан шипи оқ бўёқлар билан бўялиши керак. Булар хонанинг яхши ёритилишини таъминлайди. Устахонадаги жиҳозларнинг ранг жиҳатдан безатилишига ҳам эътибор бериш керак. Ёрқин, физиологик жиҳатдан асосланган бўёқлар жиҳозларнинг турли қисмлари, ишланувчи обектлар билан устахонанинг умумий фони ўртасида яққол фарқ бўлишини таъминлайди.
Устахоналардаги шовқин ва тебранишнинг камайишига шовқин ютувчи ва тебранишни йўқотувчи жиҳозлардан, энг тўғри меҳнат усулларидан фойдаланиш йўли билан эришилиши мумкин.
Ўқув устахоналаридаги асбоб-ускуналарни жойлаштириш вақтида ёнғинга қарши чораларга, меҳнатни муҳофаза қилиш ва саноат санитарияси талабларига риоя қилиш зарур, устахоналар асбоб-ускуналар билан тўлдирилиб юбормаслиги керак. Тикув машиналар ва уларнинг орасидаги ўтиш йўллари белгиланган меёрлар даражасида бўлиши лозим. Дастгоҳлар, тикув машиналарнинг охирги қаторлари билан устахона деворлари орасидаги масофа камида 0,5 м бўлиши керак.
Устахонада қўл ювиш, устки ва махсус кийим-кечаклар сақланиши учун санитария-гигиеник талабларига риоя қилган ҳолда шарт-шарот яратилган бўлиши керак.
Устахоналарнинг майдонидан оқилона фойдаланиш, уларнинг тоза бўлиши, асбоб-ускуналарнинг тўғри туриши, эстетика талабларига риоя қилиш ва намунали тартиб – буларнинг ҳаммаси ўқувчиларни интизомлилик ва давлат мулкини еҳтиёт қилиш руҳида тарбиялаш учун катта аҳамиятга эгадир.
Амалий методларга машқлар, йўриқнома (йўлланма)лар, ўқув қўлланмалар билан ишлаш, лаборатория тажрибалари, касбий кўникма ва малакаларни шакллантириш киради.
Машқлар – меҳнат таълими жараёнини тадқиқ қилиш ҳар бир янги операцияни қисқа муддатли (5-15 минутли) машқлардан бошлаш мақсадга мувофиқдир. Бу машқларни шартли равишда таълимий машқлар дейилади. Амалий ишларни бажариш жараёнида ўқувчилар ҳар хил буюмлар тайёрлар экан, меҳнат усуллари ва ҳаракатларини бажариш бўйича машқ қилишни давом эттирадилар. Бундай машқларни тайёргарлик машқлари дейилади.
Машқларга бир қанча дидактик талаблар қўйилади:
Машқлар учун моддий ўқув шароити яратилиши керак.
Машқлар ўқувчининг онгли фаолиятига асосланиши керак.
Машқлар ва уларнинг элементлари қийинлиги ортиб борадиган тартибда жойлаштирилади.
Машқлар давомида ўқувчилар ўз меҳнат ҳаракатларини назорат қилишлари керак. Машқлар давомида ўқувчилар йўл қўйилган камчиликларни тезда бартараф этиш йўлларини топиш керак.