1-mavzu. “Tizimli tahlil” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari. «Tizimli tahlil»


Download 233.67 Kb.
bet10/84
Sana16.11.2023
Hajmi233.67 Kb.
#1778946
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   84
Tizimning tabiati

Fazoviy tuzilmalar

Vaqtinchalik dinamika

Tizim misollari

Fizik tizimlar

Moddiy obyektlar, jarayonlar

Statik, dinamik

avtomobil, elektr stantsiyasi

Abstrakt tizimlar

Axborot, kontseptual tushunchalar

Statik, dinamik

Matematik model, ijtimoiy tizim




Murakkablik darajasi

Tuzilishi

Tizim misollari

Oddiy tizimlar

Bir nechta elementlar, oddiy munosabatlar

mayatnik, termostat

Murakkab tizimlar

Ko’p sonli elementlar, murakkab munosabatlar

Inson miyasi, global iqtisodiyot




Tasniflash asoslari

Tizim turlari

Tavsifi

Misollar

Tashqi muhit bilan o'zaro ta'sir qilish bo’yicha

Ochiq tizimlar

Yopiq tizimlar


Kombinatsiyalangan tizimlar



- Ochiq tizimlar: tashqi muhit bilan faol o'zaro ta'sir qiluvchi, energiya, materiya va axborot almashinadigan tizimlar.
- Yopiq tizimlar: Atrof-muhitdan ajratilgan va u bilan energiya va moddalar almashmaydigan tizimlar.
- Kombinatsiyalangan tizimlar: Ochiq va yopiq tizimlarning xususiyatlariga ega bo'lgan tizimlar.

Atrof-muhit bilan modda va energiya almashinadigan o'simlik (ochiq tizim)
Atrof-muhit bilan o'zaro ta'sir qilmasdan avtonom ishlaydigan kompyuter (yopiq tizim)

Yoqilg' i oladigan va chiqindi gazlarni chiqaradigan, lekin quyosh energiyasidan foydalanadigan avtomobil (kombinatsiyalangan tizim)



Tuzilishi bo'yicha

Oddiy tizimlar

Murakkab tizimlar


Katta tizimlar



Oddiy tizimlar: oz sonli elementlar va oddiy tuzilishga ega tizimlar.

Murakkab tizimlar: Bir-biriga bog'langan ko'plab elementlardan tashkil topgan va murakkab tuzilish bilan tavsiflangan tizimlar.


Katta tizimlar: Ko'p sonli yoki katta hajmdagi elementlarga ega tizimlar.





Suv molekulasi (oddiy tizim)

Shahardagi transport tarmog'i (murakkab tizim)


Internet (katta tizim)



Funksiyalarning tabiati bo'yicha

Maxsus tizimlar

Ko'p funksiyali (universal) tizimlar



- Ixtisoslashgan tizimlar: cheklangan funktsiyalar to'plamini bajaradigan yoki muayyan muammolarni hal qilish uchun mo'ljallangan tizimlar.

- Ko'p funksiyali (universal) tizimlar: Funksiyalari keng bo'lgan va turli vazifalarni hal qila oladigan tizimlar.



Kalkulyator (ixtisoslashtirilgan tizim)

Shaxsiy kompyuter (ko'p funktsiyali tizim)



Rivojlanish tabiatiga ko'ra

Barqaror tizimlar
Rivojlanayotgan tizimlar

Barqaror tizimlar: uzoq vaqt davomida o'z tuzilishi va funksiyasini saqlaydigan tizimlar.

Rivojlanayotgan tizimlar: vaqt o'tishi bilan o'zgarishlarga uchragan, rivojlanayotgan va yangi sharoitlarga moslashadigan tizimlar.



Soat (barqaror tizim)

Biologik organizm (rivojlanayotgan tizim)



Tashkiliy darajasi bo'yicha

Yaxshi tashkil etilgan tizimlar

Yomon tashkil etilgan (diffuz) tizimlar



- Yaxshi tashkil etilgan tizimlar: elementlarning aniq tuzilishi va tashkil etilishiga ega bo'lgan tizimlar.

- yomon tashkil etilgan (diffuz) tizimlar: aniq tuzilma va elementlarga ega bo'lmagan va tartibsiz taqsimlangan tizimlar.



Ish va jarayonlarning aniq iyerarxiyasiga ega zavod (yaxshi tashkil etilgan tizim)

Ko'chadagi uyushmagan olomon (yomon tashkil etilgan tizim)



Tizim tabiati (xarakat, xulq-atvorning) murakkabligi

Avtomatik tizimlar
Xal qiluvchi(yechuvchi) tizimlari
O'z-o'zini tashkil qilish tizimlari
Bashorat tizimlari
Transformatsiya tizimlari

- Avtomatik tizimlar: oldindan belgilangan qoidalar va algoritmlar asosida avtomatik ravishda ishlaydigan tizimlar.

- Qarorlarni qabul qilish tizimlari: Axborotni tahlil qilish asosida qaror qabul qilishga qodir tizimlar.


- O'z-o'zini tashkil etuvchi tizimlar: tashqi aralashuvlarsiz o'z-o'zidan tashkil qilish va moslashishga qodir bo'lgan tizimlar.


- kutish tizimlari: mavjud ma'lumotlar va ma'lumotlarga asoslanib, kelajakdagi holat va hodisalarni bashorat qila oladigan tizimlar.


- Transformatsion tizimlar: Vaqt o'tishi bilan transformatsiyaga uchragan yoki tuzilishi va funksiyasini o'zgartirishi mumkin bo'lgan tizimlar.



Avtomatik xona termostati (avtomatik tizim)

Tibbiyotda qaror qabul qilish uchun ekspert tizimi (qarorlar tizimi)


Bir maqsad atrofida o'zini tashkil qiluvchi asalarilar to'dasi (o'zini o'zi tashkil qilish tizimi).


Ma'lumotlar asosida ob-havoni bashorat qiluvchi meteorologik tizim (bashorat tizimi)


Aylanish tezligi va yo'nalishini o'zgartiruvchi qurt tishli mexanizm (burilish tizimi)

Elementlar o'rtasidagi munosabatlarning tabiati bo'yicha

Deterministik tizimlar
Stoxastik tizimlar

- Deterministik tizimlar: elementlar orasidagi munosabatlar oldindan belgilab qo'yilgan va vaqt o'tishi bilan o'zgarmaydigan tizimlar.

- Stoxastik tizimlar: elementlar orasidagi munosabatlar o'zgarishi yoki tasodifiy bo'lishi mumkin bo'lgan tizimlar.



Berilgan koeffitsientli kvadrat tenglama (deterministik tizim)
Tasodifiy jarayon, masalan, gazdagi zarrachalarning harakati (stoxastik tizim)

Boshqaruv tuzilmasining tabiati bo'yicha

Markazlashtirilgan tizimlar
Markazlashtirilmagan tizimlar

- markazlashtirilgan tizimlar: boshqaruv va qarorlar qabul qilish jarayoni markaziy organ yoki hokimiyat tomonidan amalga oshiriladigan tizimlar.

- markazlashmagan tizimlar: boshqaruv va qarorlar qabul qilish jarayoni turli elementlar yoki quyi tizimlar orasida taqsimlangan tizimlar.





Markaziy qo'mondonlik bilan harbiy iyerarxiya (markazlashtirilgan tizim)

Har bir kompyuter o'zi qaror qabul qiladigan kompyuterlar tarmog'i (markazlashtirilmagan tizim)



Ko’rsatma bo’yicha

Ishlab chiqarish tizimlari
Boshqarish tizimlari
Xizmat tizimlari

Ishlab chiqarish tizimlari: Muayyan mahsulot yoki xizmatlarni ishlab chiqarish yoki yaratish uchun mo'ljallangan tizimlar.
Boshqarish tizimlari: Boshqa tizimlar yoki jarayonlarni boshqarish va nazorat uchun mo'ljallangan tizimlar.
Xizmat tizimlari: Boshqa tizimlar yoki jarayonlarga xizmat ko'rsatish yoki qo'llab-quvvatlash uchun mo'ljallangan tizimlar.

Avtomobil zavodi (ishlab chiqarish tizimi)
Aeroportda parvozlarni boshqarish tizimi (boshqaruv tizimi)
Mijozlarni texnik qo'llab-quvvatlash xizmati (xizmat ko'rsatish tizimi)




Download 233.67 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   84




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling