Tasniflash asoslari
|
Tizim turlari
|
Tavsifi
|
Misollar
|
Tashqi muhit bilan o'zaro ta'sir qilish bo’yicha
|
Ochiq tizimlar
Yopiq tizimlar
Kombinatsiyalangan tizimlar
|
- Ochiq tizimlar: tashqi muhit bilan faol o'zaro ta'sir qiluvchi, energiya, materiya va axborot almashinadigan tizimlar.
- Yopiq tizimlar: Atrof-muhitdan ajratilgan va u bilan energiya va moddalar almashmaydigan tizimlar.
- Kombinatsiyalangan tizimlar: Ochiq va yopiq tizimlarning xususiyatlariga ega bo'lgan tizimlar.
|
Atrof-muhit bilan modda va energiya almashinadigan o'simlik (ochiq tizim)
Atrof-muhit bilan o'zaro ta'sir qilmasdan avtonom ishlaydigan kompyuter (yopiq tizim)
Yoqilg' i oladigan va chiqindi gazlarni chiqaradigan, lekin quyosh energiyasidan foydalanadigan avtomobil (kombinatsiyalangan tizim)
|
Tuzilishi bo'yicha
|
Oddiy tizimlar
Murakkab tizimlar
Katta tizimlar
|
Oddiy tizimlar: oz sonli elementlar va oddiy tuzilishga ega tizimlar.
Murakkab tizimlar: Bir-biriga bog'langan ko'plab elementlardan tashkil topgan va murakkab tuzilish bilan tavsiflangan tizimlar.
Katta tizimlar: Ko'p sonli yoki katta hajmdagi elementlarga ega tizimlar.
|
Suv molekulasi (oddiy tizim)
Shahardagi transport tarmog'i (murakkab tizim)
Internet (katta tizim)
|
Funksiyalarning tabiati bo'yicha
|
Maxsus tizimlar
Ko'p funksiyali (universal) tizimlar
|
- Ixtisoslashgan tizimlar: cheklangan funktsiyalar to'plamini bajaradigan yoki muayyan muammolarni hal qilish uchun mo'ljallangan tizimlar.
- Ko'p funksiyali (universal) tizimlar: Funksiyalari keng bo'lgan va turli vazifalarni hal qila oladigan tizimlar.
|
Kalkulyator (ixtisoslashtirilgan tizim)
Shaxsiy kompyuter (ko'p funktsiyali tizim)
|
Rivojlanish tabiatiga ko'ra
|
Barqaror tizimlar
Rivojlanayotgan tizimlar
|
Barqaror tizimlar: uzoq vaqt davomida o'z tuzilishi va funksiyasini saqlaydigan tizimlar.
Rivojlanayotgan tizimlar: vaqt o'tishi bilan o'zgarishlarga uchragan, rivojlanayotgan va yangi sharoitlarga moslashadigan tizimlar.
|
Soat (barqaror tizim)
Biologik organizm (rivojlanayotgan tizim)
|
Tashkiliy darajasi bo'yicha
|
Yaxshi tashkil etilgan tizimlar
Yomon tashkil etilgan (diffuz) tizimlar
|
- Yaxshi tashkil etilgan tizimlar: elementlarning aniq tuzilishi va tashkil etilishiga ega bo'lgan tizimlar.
- yomon tashkil etilgan (diffuz) tizimlar: aniq tuzilma va elementlarga ega bo'lmagan va tartibsiz taqsimlangan tizimlar.
|
Ish va jarayonlarning aniq iyerarxiyasiga ega zavod (yaxshi tashkil etilgan tizim)
Ko'chadagi uyushmagan olomon (yomon tashkil etilgan tizim)
|
Tizim tabiati (xarakat, xulq-atvorning) murakkabligi
|
Avtomatik tizimlar
Xal qiluvchi(yechuvchi) tizimlari
O'z-o'zini tashkil qilish tizimlari
Bashorat tizimlari
Transformatsiya tizimlari
|
- Avtomatik tizimlar: oldindan belgilangan qoidalar va algoritmlar asosida avtomatik ravishda ishlaydigan tizimlar.
- Qarorlarni qabul qilish tizimlari: Axborotni tahlil qilish asosida qaror qabul qilishga qodir tizimlar.
- O'z-o'zini tashkil etuvchi tizimlar: tashqi aralashuvlarsiz o'z-o'zidan tashkil qilish va moslashishga qodir bo'lgan tizimlar.
- kutish tizimlari: mavjud ma'lumotlar va ma'lumotlarga asoslanib, kelajakdagi holat va hodisalarni bashorat qila oladigan tizimlar.
- Transformatsion tizimlar: Vaqt o'tishi bilan transformatsiyaga uchragan yoki tuzilishi va funksiyasini o'zgartirishi mumkin bo'lgan tizimlar.
|
Avtomatik xona termostati (avtomatik tizim)
Tibbiyotda qaror qabul qilish uchun ekspert tizimi (qarorlar tizimi)
Bir maqsad atrofida o'zini tashkil qiluvchi asalarilar to'dasi (o'zini o'zi tashkil qilish tizimi).
Ma'lumotlar asosida ob-havoni bashorat qiluvchi meteorologik tizim (bashorat tizimi)
Aylanish tezligi va yo'nalishini o'zgartiruvchi qurt tishli mexanizm (burilish tizimi)
|
Elementlar o'rtasidagi munosabatlarning tabiati bo'yicha
|
Deterministik tizimlar
Stoxastik tizimlar
|
- Deterministik tizimlar: elementlar orasidagi munosabatlar oldindan belgilab qo'yilgan va vaqt o'tishi bilan o'zgarmaydigan tizimlar.
- Stoxastik tizimlar: elementlar orasidagi munosabatlar o'zgarishi yoki tasodifiy bo'lishi mumkin bo'lgan tizimlar.
|
Berilgan koeffitsientli kvadrat tenglama (deterministik tizim)
Tasodifiy jarayon, masalan, gazdagi zarrachalarning harakati (stoxastik tizim)
|
Boshqaruv tuzilmasining tabiati bo'yicha
|
Markazlashtirilgan tizimlar
Markazlashtirilmagan tizimlar
|
- markazlashtirilgan tizimlar: boshqaruv va qarorlar qabul qilish jarayoni markaziy organ yoki hokimiyat tomonidan amalga oshiriladigan tizimlar.
- markazlashmagan tizimlar: boshqaruv va qarorlar qabul qilish jarayoni turli elementlar yoki quyi tizimlar orasida taqsimlangan tizimlar.
|
Markaziy qo'mondonlik bilan harbiy iyerarxiya (markazlashtirilgan tizim)
Har bir kompyuter o'zi qaror qabul qiladigan kompyuterlar tarmog'i (markazlashtirilmagan tizim)
|
Ko’rsatma bo’yicha
|
Ishlab chiqarish tizimlari
Boshqarish tizimlari
Xizmat tizimlari
|
Ishlab chiqarish tizimlari: Muayyan mahsulot yoki xizmatlarni ishlab chiqarish yoki yaratish uchun mo'ljallangan tizimlar.
Boshqarish tizimlari: Boshqa tizimlar yoki jarayonlarni boshqarish va nazorat uchun mo'ljallangan tizimlar.
Xizmat tizimlari: Boshqa tizimlar yoki jarayonlarga xizmat ko'rsatish yoki qo'llab-quvvatlash uchun mo'ljallangan tizimlar.
|
Avtomobil zavodi (ishlab chiqarish tizimi)
Aeroportda parvozlarni boshqarish tizimi (boshqaruv tizimi)
Mijozlarni texnik qo'llab-quvvatlash xizmati (xizmat ko'rsatish tizimi)
|
