1-mavzu: Xorijiy investitsiyalarning mazmun-mohiyati va tasniflanishi

Tasnif mezoni
Shakllari
Kelib chiqish manbalariga ko’ra	- Davlat - Xususiy - Xalqaro - Aralash
Chetga chiqarish shakli bo’yicha	- Pul - Tovar
Foydalanish xususiyatiga ko’ra	- Tadbirkorlik - Ssuda
Maqsadiga ko’ra	- To’g’ridan-to’g’ri - Portfel - Xalqaro qarzlar - Bank depozitlari
Sub’ektlar bo’yicha	- Makrodaraja - Mikrodaraja
Muddatiga ko’ra	- O’ta qisqa muddatli (3 oygacha) - Qisqa muddatli (1 yilgacha) - O’rta muddatli (1 yildan 5 - 7 yilgacha) - Uzoq muddatli (5 -7 yildan 40 -45 yilgacha)
Oqimlar yo’nalishlari bo’yicha	- Tovarlar va xizmatlar oldi-sotdisiga valyuta-kredit va hisob-kitob xizmatlarini ko’rsatish - Asosiy va aylanma kapitalga xorijiy investitsiyalar - Qimmatli qog’ozlar va turli moliyaviy instrumentlar bilan operatsiyalar - Valyuta operatsiyalari - YaIM bir qismining rivojlanayotgan mamlakatlarga yordam va davlatlarning xalqaro tashkilotlarga badallari shaklida byudjet orqali qayta taqsimlanishi

Yuqorida qayd etib o’tilgan xususiyatlar va ishtirok etish maqsadlarining qanchalik amalga oshishiga bog’liq holda, tadbirkorlik kapitalini chetga chiqarishning ikki turi ajratiladi: to’g’ridan-to’g’ri va portfel investitsiyalar (PI).

TTXI — bu xorijiy kapitalning uzoq muddatli kiritilishi bo’lib, investor tashkil qilayotgan firma aktsiyalari yoki aktsioner kapitaliga to’la ega bo’lish yoki kamida 10 foizi xo’jalik faoliyatining ta’sirchan nazorat qilinishini ta’minlaydi (1.3-rasm).





a) xorijiy investorning investitsiya kiritilayotgan ob’ekt ustidan to’liq egalik qilishi;
b) xorijiy investor tomonidan investitsiya kiritilayotgan ob’ekti ustav kapitalining 10% dan kam bo’lmagan qismi ustidan nazorat o’rnatishi;
v) xorijiy investorning investitsiya kiritilayoggan ob’ektlari boshqarishda samarali qatnashishi.