1. Maydalash jarayonlari haqida umumiy ma`lumotlar Maydalash darajasi va bosqichlari. Maydalash usullari va qonunlari

26-rasm. Jag’li maydalagichlarning maydalangan mahsulotining namunaviy yiriklik xarakteristikasi


Misol
SHDP-15x21 (B = 1,5 m, L = 2,1 m) jag’li maydalagichining umumiy ish unumdorligini aniqlash talab qilinadi. Bunda maydalanayotgan mahsulot gabbrodiabazali mis-nikel rudasi bo`lib, mustahkamligi yuqori (M.M.Protodyakonov shkalasi bo`yicha f = 15 ÷ 20) va sochma zichligi δ = 1,8 t/m³, yirikligi -1200 + 0 mm (+800 mm sinfning miqdori 20%), namlik w = 5%. Maydalagichning bo`shatish tuynugining kengligi b = 180 mm.
3-jadval bo`yicha tuzatish koeffitsientlarina aniqlaymiz: K_f = 0.93 (o`rtacha hisobda f = 18 bo`lganda); K_w = 1 (w = 5%); K_k = 1.04 (α_kr = 25%). (3.25) formula yordamida Q = 465 m³/soat va (3.24) formula yordamida Q = 835 m³/soat ekanligini hisoblab chiqamiz.
3-jadval. Maydalash sharoitiga tuzatish koeffitsienti

Koeffitsient	Ruda
	Yumshoq (mustahkam emas)				O`rtacha qattiqlik (o`rtacha mustahkam)				Qattiq (mustahkam)					O`ta qattiq (o`ta mustahkam)
M.M.Protodyakonov shkalasi bo`yicha mustahkamlik	5─10				10─15				15─18					18─20
Rudaning mustahkamligiga tuzatish Kf	1,2				1,0				0,95					0,90
Rudaning namligiga tuzatish Kw	Rudaning namligi, w, %
	4		5		6		7		8			9		10		11
	1		1		0,95		0,9		0,85			0,8		0,75		0,65
Rudaning yirikligiga tuzatish Kk	Yirik sinfning miqdori (0,5 B dan yirik) αk , %
	5	10		20		25		30		40	50		60		70		80
	1,1	1,08		1,05		1,04		1,03		1,0	0,97		0,95		0,92		0,89

Jag’li maydalagichlarning ishlatilishi
Jag’li maydalagichlarni tuzilishining soddaligi, ishlatish va ta`mirlashning osonligi ularni boyitish fabrikalarida keng qo`llanilishiga olib keladi. Biroq, bu maydalagichlar sezilarli kamchiliklarga ega: ular ishlayotgan paytda kuchli tebranadi (maydalagichni o`ta mustahkam poydevorga o`rnatish talab etiladi va faqat binoning quyi qavatlariga), mahsulot bir tekis yuklanmaganda ruda tiqilib qoladi, yirikligi bo`yicha bir tekis bo`lmagan mahsulot olinadi.
Boyitish fabrikalarida jag’li maydalagichlar birinchi bosqich maydalash jarayonida qo`llaniladi. Bu maydalagichlar tiqilib qolish (zaval) ostida ishlamaydi, shuning uchun fabrikaga keladigan ruda maydalagichga to`g’ridan to`g’ri tushmasdan, kichikroq oraliq bunker yoki qabul qiluvchi varonkaga tushadi (27-rasm). Ruda qabul qiluvchi qurilmalardan maydalagichga plastinkali ta`minlagich yordamida bir tekis maromda beriladi. Ko`pincha maydalagichdan avval panjarali g’alvir o`rnatiladi. Plastinkali ta`minlagich rudani panjarali g’alvirga yuboradi va maydalagichga faqat panjara usti mahsuloti tushadi. Maydalangan mahsulot odatda tasmali konveyerga to`kiladi va navbatdagi bosqichda maydalashga jo`natiladi.
Jag’li maydalagich poydevorda o`rnatilib, bu poydevor binoning poydevoriga bog’liq bo`lmasligi zarur (titrash natijasida binoga zarar etmasligi uchun).
Jag’li maydalagichlarning ishqalanishi natijasida yemiriladigan va davriy ravishda almashtirilib turiladigan qismlari quyidagilardan iborat: qoplama plitalari, raspor plitalari, raspor plita uchun uyadagi vkladishlar, ekssentrik val podshipnikining va qo`zg’aluvchi jag’ o`qining vkladishlari, shatun boshchasining vkladishi.
Ushbu detallarning o`rtacha xizmat qilish muddatlari (oylarda):
- qoplama plitalar - 6;
- raspor plitasining yechiluvchi uchi - 5;





27-rasm. Jag’li maydalagichni o`rnatish sxemasi:
1 – qabul qilish varonkasi; 2 – plastinkali ta`minlagich; 3 – panjara osti mahsuloti uchun tasmali konveyer; 4 - jag’li maydalagich; 5 – maydalangan mahsulot uchun tasmali konveyer.

- raspor plitalarning uyalaridagi suxarilar - 12;

- qo`zg’aluvchan jag’ning o`qi va tirsakli val podshipniklarining vkladishlari - 12;
- shatun boshchasining vkladishi - 12.
Jag’li maydalagichlarda maydalashda po`latning miqdori qoplama plitalarning ishqalanish ta`sirida yemirilishi orqali aniqlanib, u plita materialining bardoshliligiga va maydalanayotgan mahsulotning mustahkamligiga bog’liq. Marganetsli po`lat qoplama qo`llanilganda uning sarfi 1 tonna maydalangan mahsulotga 0,02 dan 0,08 kg gacha, toblangan cho`yan ishlatilganda esa uning sarfi 0,3 dan 0,1 kg gacha yetadi.
Maydalagichni avtomatik boshqarish tizimi maydalanish ta`sir doirasida (zonasida) mahsulotning sathini nazorat qilishga asoslanadi.
Jag’li maydalagichni ishga tushirish faqat bo`sh (ma`dansiz) holda amalga oshiriladi. Agar, salt ishlaganda noodatiy shovqin (taqqillash, dirillash, g’ichirlash va h.k.) mavjud bo`lmasa, maydalagichga ruda yuklanadi. Jag’li maydalagichni ish zonasidagi barcha mahsulotlar tushirib bo`lingandan so`ng to`xtatish mumkin.