1. Menejment fani nimani o’rganadi va o’rgatadi? Mazkur fanni o’rgatish vazifasi quydagilar

Kollegiallik(ko’pchilik) tamoyili "koalitsiyalar", ya'ni turli ittifoq yoki birlashmalar ro’yirost ma'lum bo’lib turgan
vaziyatlarda, har xil fikrlar raqobat qiladigan hollarda amal qiladi. Shu sababli qaror qabul qilishda ovoz berish 
yo’liga o’tiladi. Bunday hollarda qabul qilish uchun ko’pchilikning ovoziga tayaniladi. Ko’pchilik hollarda yarmidan 
ko’p ovoz gohida printsipial masalalar yuzasidan me'yor 2/3 deb tasdiqlanadi. 

---

Variant -22 
1. 
Struktura nima? Boshqarishning tashkiliy strukturasi xaqida. 
"Struktura" - lotincha so’z bo’lib, narsalar tarkibiy qismlarining o’zaro bog’liq, ravishda joylashishi, tuzilishini 
bildiradi. 
Boshqarish strukturasi deganda boshqaruv maqsadlarini amalga oshiruvchi va funktsiyalarni bajaruvchi bir-biri bilan 
bog’langan turli boshqaruv organlari va bo’g’inlarining majmui tushuniladi. Boshqarishning u yoki bu vazifalarini hal qilish 
uchun muayyan organlar tuziladi. Boshqarish organlari tizimi, quyi organlarning yuqori organlarga bo’ysunishi va ular 
o’rtasidagi o’zaro aloqa boshqarish strukturasi tushunchasini tashkil qiladi. Bunday struktura odatda "boshqaruv apparati 
strukturasi" deb yuritiladi. U biron-bir boshqaruv organining (vazirlikning boshqaruv apparati, korxonaning boshqaruv 
apparati va h.k) bo’limlari tarkibini bildiradi. 
2. 
Menejment nazariyasini shakllanishi. 
Menejment rivojlanishining bir necha bosqichlari mavjud. 
- 1-bosqich 
U 20-asrning dastlabki yillarida boshlangan va F.Teylorning “Ilmiy boshqaruv tamoyillari” kitobi nashr etilgandan soʻng 
taʼlimoti bilan bogʻliq boʻlib, unda u birinchi marta boshqaruv tizimini qurishning ilmiy yondashuvlari va tamoyillarini 
koʻrib chiqqan. F.Teylor tomonidan ishlab chiqilgan boshqaruv tizimidan foydalanib, Amerika firmalari va umuman 
Amerika uning amaliy ahamiyati va iqtisodiyot rivojiga ta’sirini yaqqol namoyon qildi. Biroq, F.Teylor tomonidan taklif 
etilgan boshqaruv modelining tizimli tahlili shuni ko'rsatdiki, bu tizim bozor tuzilmalari, firmalar va ularning rahbarlari 
tomonidan uning mohiyatini yetarlicha tushunmaganligi sababli hozirgacha cheklangan qo'llanilishi topilgan. 
Aynan Teylor ta'limoti ta'siri ostida Frank, Gilbert, Ganitalarning menejmentga oid ilmiy ishlari biroz keyinroq paydo bo'ldi. 
-2-bosqichF. Teylor ta’limotiga asoslangan boshqaruv ta’limotini ishlab chiqishda yangi yondashuvlar bilan bog’liq. Klassik 
(ma'muriy) deb ataladigan boshqaruv maktabi paydo bo'ldi va amaliyotda sinovdan o'tkazilmoqda, uning asoschilari A. 
Fayol, P. Urvik, D. Muni, P. Sloan edi. Xususan, A.Fayol birinchi bo‘lib menejmentning yangi nazariyasini taklif qilib, 
uning vazifalari, tamoyillari va nazariy o‘rganish zarurligini ochib berdi. 
-3-bosqich 
Neoklassik deb atala boshlandi. 
Insoniy munosabatlar maktabi rivojlana boshlaydi, uning rivojlanishi olimlar A. Fayol, D. Muni, P. Sloan, E. Mayo nomlari 
bilan bog'liq. Ushbu bosqichda guruh qarorlarining sotsiologik kontseptsiyasi sinovdan o'tkaziladi. 
-4-bosqich 
1940-1960 yillar davriga ishora qiladi. 
Bu yillarda boshqaruv tizimidagi shaxsga hal qiluvchi ta'sir ko'rsatadigan psixologik va sotsiologiya fanlari yutuqlari asosida 
boshqaruvni tashkil etish nazariyasini ishlab chiqishga qaratilgan boshqaruv tafakkurining evolyutsiyasi sodir bo'ldi. 
-5-bosqich 
Boshqaruv tafakkurining rivojlanishi oldingi barchalaridan farqi shundaki, boshqaruv qarorlarini asoslashning zamonaviy 
miqdoriy usullarini shakllantirish iqtisodiy-matematik usullar va elektron hisoblash mashinalarining amaliyotda keng 
qo‘llanilishi ta’sirida bo‘ladi. Bu jarayon bugungi kungacha muvaffaqiyatli rivojlanmoqda. 
Demak, D.Makgregor dastlab o‘z nazariyasini asoslab berdi va rahbarning o‘z qo‘l ostidagilarga munosabati ularning xulq-
atvori va tashkilotdagi ish muhitiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishini isbotladi. Nazariyada "X" - boshqaruvchi boshqaruvchining 
ustuvorligini tasdiqlash, "Y" nazariyasida - ob'ektivlikni taqsimlash printsipi. (Ushbu kontseptsiyaning rivojlanishi 1950-
1960 yillarda sodir bo'lgan.) 
-6-bosqich 
Buni 1970-1980 yillar davriga kiritish mumkin. 
Menejer olimlari menejment nazariyasini rivojlantirishga yangi yondashuvlarni ishlab chiqmoqdalar, uning ma'nosi 
shundaki, tashkilot o'zining ichki muhitiga ega bo'lgan va tashqi muhitga moslashgan ochiq tizimdir. Ushbu xabarga 
asoslanib, muhit turlari va turli xil boshqaruv modellari o'rtasida aloqalar o'rnatildi. Bu davrga I.Ansoffning strategik 
boshqaruv nazariyalari, G.Salanchikning tashkilotlar oʻrtasidagi hokimiyat tuzilmalari nazariyasi, oʻziga xos strategiya 
nazariyasi, raqobatbardoshlik, Porter mahsuloti va resurslarining isteʼmol sifatlari va boshqalar kiradi. 
-7-bosqich 
Bu menejmentda yangi kichik turlarning paydo bo'lishi, tashkiliy tuzilmaning kuchli boshqaruv mexanizmi sifatida 
kutilmagan kashfiyoti, ayniqsa Yaponiya va boshqa mamlakatlar tomonidan muvaffaqiyatli qo'llanilgan, ta'sir jihatidan eng 
muhim boshqaruv usullari bilan ajralib turadigan 1980-yillarga tegishli. . 
-8-bosqich 
90-yillarga ishora qiladi. XX asr. 
Ushbu bosqichda uchta asosiy tendentsiya ko'rinadi: 
-o'tmishga qaytish - zamonaviy ishlab chiqarishning moddiy-texnik bazasining ahamiyatini anglash; 
- ijtimoiy xulq-atvor elementlarini yaratish nafaqat tashkiliy madaniyatga, balki boshqaruvni demokratlashtirishning turli 
shakllariga, oddiy ishchilarning foyda olishda ishtirok etishiga, faoliyatning boshqa sohalarida boshqaruv funktsiyalarini 
amalga oshirishga e'tiborning kuchayishi; 

---

-ko'pgina mamlakatlarning ochiq iqtisodiyotga o'tishi, raqobatda ishtirok etishi va zamonaviy faoliyatni tashkil etishi bilan 
ajralib turadigan boshqaruvning xalqaro xarakterini mustahkamlash. 
Tayyorgarlik va sertifikatlashtirish bilan bog'liq barcha savollarda sizga yordam berishdan doimo xursandmiz 
Shunday qilib, menejment nazariyasi va amaliyoti turli davrlarda o‘ziga xos ko‘rinishlarda shakllanadi: 
• 
50-60 - yillarda boshqaruvning tashkiliy tarkibi diqqat markazida turgan bo‘lsa; 
• 
60-70 - yillarda strategik rejalashtirish vujudga keldi; 
• 
80 
- 
yillardan 
boshlab esa 
ilg‘or g‘arb firmalarida 
strategik rejalashtirishdan, strategik 
boshqaruvga o‘tiladi. 
3. 
Boshqaruv qarorlarini qabul qilishda consensus tarnoyili. 
Konsensus tamoyili pur fikrlilik, ya'ni fikrlar plyuralizmi kuchaygan hamda axborot oqimi tobora kuchayib borgan hollarda 
qo’llaniladi. O’z mohiyati bilan: Konsensus - bu qarorlarni ishlab chiqish jarayonida barcha baxsli masalalar va turli-tuman 
fikrlar yuzasidan bir bitimga kelish yoki kelishishdir. 
Konsensusga o’zaro fikr almashish va maslahat, shuningdek, ilgari surilayotgan muqobil masalalarni maqsadga 
muvofiqlashtirishning har xil usullarini qo’llash yordamida erishiladi. 

---