Вопрос:
O’zbekiston hududida cho’l, adir, tog’ oldi, tog’, baland tog’, balandlik zonalarida o’simlik qoplami tarqalgan. Respublika hududida 4000 dan ortiq o’simlik turi bo’lib, shulardan 10-12 foizi muhofazaga muhtoj. O’zbekiston “Qizil kitobi” ga yo’qolib ketish xavfi bo’lgan o’simliklarning 42 oila, 3 avlodga kiruvchi 301 turi kiritilgan.
Bularning ko’pi qimmatbaho dorivor o’simliklardir. O’simlik dunyosiga antropogen ta’sirining oqibatlari tutzorlar, tog’ o’rmonlari maydonining kamayishi, cho’lda saksavul , tog’larda archa kabi qimatbaxo daraxt va buta o’simliklarning ko’plab kesilib ketganligi , yaylovlardan noto’g’ri foydalanish oqibatida o’simlik qoplamlari tabiiy xolatning salbiy o’zgarishlarga uchraganli va boshqalarda yaqqol ko’rinadi.
O’zbekiston faunasi o’simliklar kabi, so’ngi o’n yilarda muhofazaga muhtoj bo’lib qoldi. Fauna tarkibi 99 yovvoyi hayvonlar, 410 turdagi qushlar 79 turdagi baliqlardan iborat. Har yili 60 mingdan ortiq suvda suzuvchi qushlar, 2 ming qirg’ovul, 13 ming kaklik, 500 bosh yovvoyi to’ng’iz, 10 mingtagacha sayg’oqlar, 50 mingdan 100 minggacha toshbaqa, 50 mingdan 100 minggacha qurbaqalar ovlanadi. Respublika suv havzalarida 50 ming tonnadan ortiq baliq ovlanadi.
O’zbekiston “Qizil kitobi “ga umurtqali hayvonlarning nodir va yo’qolib borayotgan jami 63 tur va kenja sut emizuvchi hayvon turlari kiritilgan bulib , ular orasida 22 tur sut emizuvchi xayvon va 5 tur baliq bor.
Respublika ekologik vaziyatni sog’lomlashtirish asosida jonli tabiatni butun tabiiy genafondini asrash, muhofazalash, madaniy ekinlar va hayvonlarning yangi turlarini ko’paytirish hisobiga ularni boshlang’ich baza sifatida saqlab qolish muhim ilmiy –amaliy vazifadir.
Biologik resurslar jonli tabiat resurslari bo’lib, ularning o’ziga xos ko’rsatkichlari, foydalanish samaradorligini aniqlash usullari bor. biologik resurslar ba’zasida biomajmualar barpo etiladi. Respublika bioresurslaridan unimli foydalanish g’oyat muhim muammodir. Biomassaning kamligi, bardoshlilik darajasining pastligi, suv resurslarini taqchilligi biologik resurslardan foydalanish samaradorligini pasaytiradi. Dorivor o’simliklarni xududimizda 620 turi bo’la turib, ulardan foydalanishni iqtisodiy mexanizmlarini shakllanmagani sababli bor yo’g’i 120 turidan foydalaniladi, ulardan ham samarali foydalanishning iqtisodiy mexanizmlari ishlab chiqilmagan. Xitoyda esa 3000 tur dorivor o’simliklardan foydalanishni iqtisodiy mexanizmi ishlayotganini hisobga olsak bu masalada qilinayotgan ishlar qanchalik ko’pligini bilish mumkin.
|
|
